Ii bob. Uzum navlarida uchrovchi zamburug’lar va ularnining o’ziga xos xususiyati

Tadqiqotning ob’ekti. Oltinsoy tumani hududida uzumda tarqalgan zamburug’lar va ularning zararili obektlarini o’rganish hisoblanadi.
Tadqiqotning predmeti. Oltinsoy tumani bog`laridagi uzumda tarqalgan zamburug’larining biologiya va ekologiyasi hisoblanadi.
Tadqiqotning maqsadi Oltinsoy tumani bog`laridagi uzumda tarqalgan zamburug’larining turlar tarkibini aniqlash va patogen turlarining rivojlanishi hamda tarqalishini asoslashdan iborat.
Tadqiqotning vazifalari:
1. Oltinsoy tumani uzum bog`larida tarqalgan zamburug’larining tur tarkibini aniqlash;
2. Zamburug’larini biologiyasi;
3. Zamburug’larini uzum navlari bo`yicha tarqalishini o‘rganish;
4. Zamburug’larining mavsumiy rivojlanishini tahlil qilish;
5. Oltinsoy tumani uzum bog`larida tarqalgan asosiy zambrug` kasalliklari
Tadqiqotning ilmiy yangiligi
Tadqiqotning asosiy masalalari va farazlari: Oltinsoy tumani uzum bog`larida tarqalgan zamburug’larining mikologik va sistematik tahlil qilindi hamda patogen zamburug’larni mavsumiy rivojlanishi va Oltinsoy hudida tarqalishi o’rganildi. Tadqiqot mavzusi bo’yicha adabiyotlar sharhi: Ushbu mavzu bo’yicha ilmiy manbaalar, ilmiy-amaliy konfrensiya ma’lumotlar hozirgi vaqtda butun dunyo mamlakatlarida yuksak o’simliklarning patogen zamburug’lar bilan zararlanishi keskin ortishi kuzatilmoqda. Bu esa mavjud zamburug’ kasalliklarini chuqur o’rganishni taqazo etmoqda. Ilmiy manbaalarda uchrovchi ma’lumotlarga ko’ra bir qator mikolog olimlar qishloq xo‘jalik ekinlari va boshqa o‘simliklarda zamburug‘larning ayrim taksonomik guruhlarining turlari qo‘zg‘atadigan kasalliklar haqida ma’lumotlar berildi. Jumladan N.I. Gaponenko (1960) Peronosporales tartibiga kiruvchi soxta un-shudring[3; 114-b.], P.N. Golovin, N.I. Gaponenko (1960) haqiqiy un-shudring qo‘zg‘atuvchi zamburug‘lar bo‘yicha aniqlagichlarni chop etishgan. O‘zbekiston Respeblikasi Fanlar Akademiyasi Botanika Ilmiy Tekshirish Instituti, Mikrobiologiya Ilmiy Tekshirish Instituti va O‘zbekiston Milliy universitetining bir guruh olimalari (S.S. Ramazanova, X.M. Kirgizbaeva, M.Sh. Sagdullaeva, N.I. Gaponenko, M.G. Gulyamova, F.X. Fayzieva, F.G. Axmedova, N.P. Kuchmi, M.N. Azimxodjaeva, Ya.S. Salieva) tomonidan mamlakatimizda birinchi bor chop etilgan aniqlagichlar (Ilmiy Tekshirish Instituti “O’zbekistonning zamburug’li florasi kitobi) 8 tomdan iborat bo‘lib, I-tom un-shudring zamburug‘lari, II-tom tuban zamburug‘lar, III-tom zang zamburug‘lari, IV-tom qorakuya zamburug‘lari, V-tom och tusli gifomitsetlar (Moniliaceae), VI-tom to‘q tusli gifomitsetlar (Dematiaceae), VII-tom askomitsetlar va VIII-tom piknidali selomitsetlarga bag‘ishlangan[4; 1-8-tom]. Tok hosiliga jiddiy zarar yetkazadigan asosan zamburug‘lar qo‘zg‘atadigan kasalliklar sohasida T.S. Panfilova (1950), F.G. Ahmedova (1960), O‘. Nabiev (1974, 1976, 2007), M.M. Mirzaev va boshqalar (1976, 2007), O. Yeryomenko (1979, 1995), T.B. Niyozov (1995), P. Nazarov (2005), M. Zuparov va boshqalar (2007), A. Rahmatov (2008) faoliyat ko‘rsatishgan. Ushbu soha bo‘yicha har tomonlama batafsil yoritilgab manbaa hisoblanadi. B.A. Hasanov, R.O. Ochilov, E.A. Xolmurodov va R.A. Gulmurodov tomonidan 2010-yilda chop etilgan[5; 5-312-b]. O’quv qo’llanma hisoblanadi va bu qo’llanma asosida zamburug’larni aniqlsh, ularga qarshi kurashish haqida mavzu bo’ylab ma’lumotlar berilgan.