Ii bob. Moddalarning hosil bo`lishi haqidagi dastlabki ta`limotlar


ustoz”,    oddiy  xalq  “mu`jizakor  hakim”



Download 2,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet29/37
Sana15.08.2021
Hajmi2,35 Mb.
#148633
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   37
Bog'liq
II bob(1)

ustoz”,    oddiy  xalq  “mu`jizakor  hakim”  deb  atagani  uchun  ham  R.  Bekon 

inkvizitsiya tazyiqlaridan omon qolgan bo`lsa ajabmas.   

 

SHunday    bo`lsada,  falsafiy  tosh  tayyorlash  sirini  oshkor  etmagani  uchun 



frantsiskanchilar  ordeni  rahbarlari  1257  yilda  olimni  hibsga  olishadi  va  10  yillik 

mahbuslikdan  keyin  papa  Klement  IV  yordamida  ozod  qilinadi.  1278  yilda  qayta 

hibsga olinib,  14 yil bir kishilik kamerada o`tiradi. 1292 yilda ozodlikka chiqqan 

R.Bekon 2  yildan keyin vafot etadi.  




 

80 


 Raymund  Lulliy  (1236-1315  yy.)    ispaniyalik  o`rta  asr 

alkimyogari  va  shifokori  o`zining  har  taraflama  chuqur  bilimi 

bilan  “eng  ma`rifatli  ustoz”  nomini  olgan.  U  metallar 

transmutatsiyasi  va  falsafiy  tosh  yaratish  borasida  amaliy  ishlar 

olib  borganligi  va    inglizlarning  qiroli  eduard  II  uchun  oltin 

tayyorlab berganligini  e`tirof etadi.  U o`z asarlarini katalon, lotin va arab tillarida  

yozgan  

Kataloniyalik  vrach  va  alkimyogar  Arnol’do  da    Villanova 

(1250-1313  yy.)  ning    “Vinolar  haqida”,  “Zaharlar”,  “Taryok 

dozalari” va  “Filosoflar chamanzori”  asarlari  turli zaharlar va 

o`simliklardan 

tayyorlangan 

dorivorlarni 

o`rganish 

va 

tibbiyotda qo`llashga  bag’ishlangan. SHu sababli, u bir muddat 



Sitsiliyada  va  Frederik  II  saroyida  hamda    Avin’onda    papa  

Kliment V huzurida saroy hakimi  vazifasini bajargan. 

 

A.Villanova  ham R. Lulliy kabi falsafiy tosh  olish ustida ishlab, uning 



retseptlarini yozib qoldirgan.  Ammo olimlar uning o`ziga ham, asar-lariga ham 

shubha bilan qarashgan va ishonishmagan. Evropa alkimyogarlari ta`limotida sirli, 

jodu va afsunlar ham katta o`rin tutgan. Afsungar alkimyogarlar o`z fanlarining 

vazifasini etti soni bilan belgilashgan: 

1.  Eliksir va falsafiy tosh (lapis philosophorum) olish; 

2.  Gommunkulus  (insonga o`xshash jonzod) yaratish;

 

 

3.  Alkagest – universal erituvchi tayyorlash; 



4.  Paligenez, kuldan  yondirilgan o`simliklarni tiklash; 

5.  Afsungar substantsiya – dunyoviy ruh (spiritus mundi) olish, uning eng  

asosiy xossalaridan biri oltinni eritish; 

6.  Kvintessentsiyani ajratib olish; 

7.  Davolash uchun mukammal vosita – suyuq oltin (aurum potabile, ya`ni  

oltinning qizil kolloid eritmasini) tayyorlash. 




 

81 


 

Ko`zlangan maqsadlarga erishish uchun ularning oldiga osmon burjlari soni 

bilan  belgilangan  12  asosiy  alkimyoviy  amallarni  bajara  olish  vazifasi  qo`yilgan. 

Alkimyogarlar planeta soni ettita bo`lgani uchun jadvalga sig’magan mish’yak va 

surmani  alohida  metall  sifatida  tan  olishmaydi,  chunki  ular  uchun  juftlik 

planetalari yo`q degan mistik xulosaga kelishgan edi. 

 

O`rta  asr  alkimyogarlarining  eng  sermahsul  ishlagani    XIV  asrda  yashab 



o`tgan va ijod qilgan, ammo u o`z nomini yashirgan va asarlariga Jobir deb imzo 

chekkan.  Psevdo-Jobir  bugungi  kimyoning  eng  zarur  birikmalaridan  bo`lgan 

sul’fat kislotasi, undan keyin nitrat kislotani tavsiflagan, ularni minerallardan olish 

mumkinligini  isbotlagan.  Ilgari  arab  va  yunon  alkimyogarlari  eng  kuchli  kislota 

deb  sirka  kislotani  hisoblashgan  va  uni  hayvonot  dunyosi  yoki  o`simliklardan 

olishgan.  Undan  tashqari  Psevdo  Jobir    laboratoriya  jihozlari  va  kimyoviy 

amallarni,  oltindan  kumushni  va    kumushdan    qo`rg’oshinni  ajratish  yo`llarini  

batafsil  yozib qoldirgan. 




Download 2,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   37




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish