Idrokning murakkab turlari

Harakatlarni idrok qilish jismlarning (ba’zan nisbiy jihatdan boshqa ijtimoiy, siyosiy tabiiy holatlarning) fazodagi (ijtimoiy hayotdagi) o`rin almashinuvini bevosita (bilvosita) inikos ettirishdan iboratdir.

• Harakatlarni idrok qilish jismlarning (ba’zan nisbiy jihatdan boshqa ijtimoiy, siyosiy tabiiy holatlarning) fazodagi (ijtimoiy hayotdagi) o`rin almashinuvini bevosita (bilvosita) inikos ettirishdan iboratdir.
• Bunda harakat nisbatan (qiyosiy) va nisbatsiz (taqqoslanmasdan) idrok qilinadi. Harakatdagi jism uni kurshab turgan harakatsiz boshqa jismlarga taqqoslangan holda idrok qilinsa, bunday toifadagi harakat nisbatan idrok qilish deb atalib, harakatlanayotgan jism hech qanday narsa bilan taqqoslanmasdan idrok qilinsa, bu ko`rinishdagi harakat esa nisbatsiz idrok
• qilish deyiladi. Harakatni idrok qilishning fiziologik asosi (harakat detektori, ko`zning tizimi, harakatni ta’minlovchi holatlar, optik stimulyatsiya harakat idrokining asosi sifatida). Idrokning yana bir ruhiy xususiyati, uning narsa va hodisalami umumlashgan holda aks ettirilishdir. Ma'lumki, inson psixikasiga kirib borayotgan ko'p qirrali, ko’p yoqlama amallari idrok qilish bilan cheklanib, chegaralanib qolmasdan, balki o’sha majmua aniq qism yoki hodisa sifatida baholanadi.

Musiqani va nutqni idrok qilish

• Har xil musiqiy ohanglarda tovushlarni idroq qilishning ketma-ketligi beruvchi turli ko’rinishdagi sezgi a’zolari o’zlari aks ettirmoqchi bo’lgan hodisalarga nisbatan ma’lum darajada sezgir bo’lishlari lozim. Chunki mazkur hodisalarni ozmi yoki ko’pmi aniq va ravshan aks ettirish lozim. Binobarin, sezgi a’zolarining sezgirligi dolzarb va favquloddagi sharoitda ta’sir qilib sezgi jarayoni hosil qilish imkoniyatiga ega bo’lgan minimal darajadagi qo’zg’atuvchi bilan belgilanadi. Xuddi shu boisdan sezilarli yoki sezilmas darajada sezgi hosil qiluvchi qo’zg’atuvchining minimal kuchi sezgirlikningquyi mutlaq (absolyut) chegarasi deyiladi.