Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

Uch fazali sistemaning afzallikgi. 
1. Uzoq masofaga elektr energiyasini uzatishda uch fazali toklar 
sistemasi, boshqa sonli o‘zgaruvchi toklar sistemasidan iqtisodiy jihatdan 
samaralidir. 
2. Sistema elementlari – uch fazali asinxron yuritgich va uch fazali 
transfrmatorlari tuzalishi juda sodda, materiallar sarfi kam va ishlashdagi 
puxtaligi esa, anchi yuqoridir. 
3. Agar uchgala fazada bir xil yuklama bo‘lsa, ya’ni simmetrik rejim 
bajarilganda sistemada oniy quvvat sinusoidal tokning har bir davrida 
o‘zgarmaslik xususiyatiga egadir. 
Nazorat savollari 
1.
Uch fazali tok nima? 
2.
Bir fazali elektr energiya iste`molchilarini kanday 
biriktirish yulduz usulida ulash deyiladi. 
3.
Simmetrik iste`molchilar uchun liniya va faza 
kuchlanishlari orasidagi boglanish kanday? 
4.
Turt 
simli 
uch 
fazali 
sistemada 
nolinchi 
sim 
nima 
uchun 
ishlatiladi? 
5.
Uch fazali sistema E.Yu.K sini grafik tasvirlang? 
6.
Uch fazali uzgaruvchan tok sistemasining afzalliklari. 

---

81 
II bob 
ELEKTR O‘LCHASHLAR VA ELEKTR YORITISH 
2.1. Elektr o‘lchashlar va o‘lchov asboblari 
Reja: 
2.1.1. Umumiy tushunchalar.
2.1.2. Tok va kuchlanishni o‘lchash.
2.1.3. Quvvat va elektr energiyani o‘lchash.
2.1.4. Qarshilik, sig‘im va induktivlikni o‘lchash.
2.1.1. Umumiy tushunchalar.
O‘lchash texnikasi xalq xo‘jaligining hamma tarmoqlarida fan va texnika
taraqqiyotini ilgari suruvchi muhim omillardan bnri bo‘lib hisoblanadi. Tabiatdagi
narsa va hodisalarni o‘zaro taqqoslamay turib, ularni ilmiy jihatdan asoslab
bo‘lmaydi. Bunda o‘lchash texnikasnning bir tarmog‘i bo‘lgan elektr o‘lchash
texnikasi katta ahamiyatga ega. 
Nazorat ulchov asboblari ishlab chikarish jaraenini nazorat kilish, 
texnologik parametrlarni ulchash, avtomatik nazorat, ximoya va signallash 
sistemalarining sistemalarining ilmiy prinsiplari va xarakteristikalarini, 
shuningdek, ularni tuzish uchun kullaniladigan texnik vositalar - ulchov 
asboblarining tuzilishini, xususiyatlarini va kullanilishini urganadi. Bu nazorat
asosan elektr ulchash asboblari orkali amalga oshiriladi. Avtomatik nazorat 
asosan noelektr mikdorlarni elektr signallarga aylantirib amalga oshiriladi. 
SHuning uchun bevosita ulchovchi asboblarda tashkari noelektr mikdorlarni 
elektr signallarga aylantiruvchi kurilmalar - datchiklar xam urganiladi.
Nazorat ulchov asboblari o‘rganishdan asosiy maksad - ishlab chikarish 
jaraenlarini avtomatlashtirishni keng rivojlantirish va takomillashtirish asosida 
texnologik mashinalarning optimal rejimlarda ishonchli ishlashini maxsulot 
sifatini yukori kursatkichlar ega bulishini ta’minlovchi nazorat-ulchov 
elementlarini joriy etish ma’lakasini xosil kilish.
YUkorida aytilganlarga kura mavzuning asosiy vazifasi ulchash 
metodlari, ulchov asboblarini tuzilishi, sxemalari va xususiyatlarini tushuntirish; 
ishlash prinsipi va xarakteristikalarini urgatish, shuningdek ishlab chikarish 
jaraenlarini avtomatik boshkarish, texnologik parametrlarni avtomatik nazorat, 
ximoya va signallashning sanoatda kullanilishi xakida bilimga ega bulishlariga 
kumaklashishdan iborat.

---

82 
1-shakl.