Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

U
max
ko‘rsatiladi. 
Bunda 
bo‘lishi kerak.
Hozirgi paytda har qanday katta quvvatli sinxron motorlarni ham elektr 
tarmog‘iga bevosita ulab ishga tushirish bo‘yicha ilmiy tadqiqot ishlari olib 
borilmoqda. Ilgarilari qo‘zg‘atuvchi chulg‘amga beriluvchi o‘zgarmas tokni 
sinxron motorning vali bilan aylantiriladigan parallel qo‘zg‘atishli o‘zgarmas 
tok generatoridan olinar edi. 

---

316 
5.5.2-rasm. Sinxron mashinalarni ishga tushirish sxemalari. 
Hozirgi vaqtda esa rotor chulg‘amiga beriladigan o‘zgarmas tok ko‘pincha 
alohida o‘rnatilgan statik yarim o‘tkazgichli qo‘zg‘atgichlardan olinmoqda. 
Keyingi paytlarda rotor chulg‘amiga o‘zgarmas tokni kontaktsiz, xalqa va 
cho‘tkalarsiz berish imkoniga erishildi. [1,9] 
Bunday kontaktsiz sinxron motorda rotor o‘zagi yaxlit po‘latdan quyilgan 
qutblarga ega bo‘lib, bu qutblar rotorga o‘rnatiladigan ishga tushirish 
chulg‘ami vazifasini ham o‘taydi. Natijada sinxron motorning konstruksiyasi 
soddalashmoqda, uning ishlashdagi ishonchliligi ancha ko‘tarilmoqda. Hozirgi 
paytda kichik qiymatli qarshilik momentlari 
M
c
=(03÷04)M
n
bmlan yoki salt ish 
rejimida ishga tushiriladigan sinxron motorlar rotoridagi qo‘zg‘atuvchi 
chulg‘amga qo‘zg‘atgichni bevosita ulab qo‘yish sxemasi keng qo‘llanilmoqda. 
Bunda qo‘zg‘atgich yakori razryad qarshiligi orqali yoki bevosita rotor 
chulg‘amiga ulanadi. Motor chastotasining taxminan, 
0,95n
qiymatida 
qo‘zg‘atish zanjiridagi razryad qarshiligi rubilnik bilan zanjirdan chiqariladi. 
Bunda qo‘zg‘atish zanjiri uzilmaganligi sababli sinxron motorni ishga tushirish 
sxemasi ancha soddalashdi.

---

317 
Quvvati 2000 kVt gacha bo‘lgan sinxron motorlarni salt ish rejimida, hatto 
razryad qarshiligisiz ham ishga tushirish mumkin. Bunda sinxron motorni ishga 
tushirish uchun stator chulg‘amini elektr tarmog‘iga ulash kifoya.