Icmailov Astan Ibragimovich Bokiyev Abdujolol Abdulxamitovich

1. Qisqa tutashtirilgan rotorli asinxron motorni yulduz sxemadan 
uchburchakli sxemaga o‘tkazib ishga tushirish.
Motorda uchburchakli yoki 
yulduz sxemaning qo‘llanilishi stator chulg‘amining faza kuchlanishiga va 
elektr tarmog‘idagi fazalararo kuchlanish qiymatiga bog‘liq bo‘ladi. Masalan, 
tarmoqdagi kuchlanish 380 V bo‘lib, motor pasportida berilgan kuchlanish 
220/380 V, ya’ni uning fazasi 220 V kuchlanishga hisoblangan bo‘lsa, bu 
motorni 
yulduz 
sxemada 
ulash 
kerak. 
Bunda 
uning 
fazasiga 
V, ya’ni normal kuchlanish beriladi. Agar motorning 
fazasi 380 V bo‘lsa, bunday motorni uchburchaklik sxemada ulash kerak. Agar 
uchburchakli sxemada ulanish lozim bo‘lgan motorni yulduz sxemada ulab 

---

290 
ishga tushirilsa, uning fazasiga normal kuchlanishga nisbatan 
marta kam 
kuchlanish berilgan bo‘ladi. Natijada, elektr tarmog‘idan motorga berilayotgan 
tokning qiymati, uchburchaklik sxemadagiga nisbatan uch marta kamayadi. 
Ishga tushirish tokining uch marta kamaytirilish sababli elektr tarmog‘idagi 
kuchlanishning pasayishi ham sezilarli bo‘lmaydi. 5.3.8-rasm. 
5.3.8-rasm. Asinxron motorni “Yulduz” sxemadan “Uchburchaklik” sxemaga 
o‘tkazib ishga tushirish. 
 
Yulduz sxemada quyidagidan iborat bo‘ladi. Om qonuniga binoan 
bo‘ladi, bunda 
– yulduz sxema bilan ulangan motorning 
liniya va faza toklari;
Z
f
– stator chulg‘amining faza qarshiligi. Uchburchakli 

---

291 
sxema uchun esa 
bo‘lib, 
bo‘ladi. Bunda 
aylantiruvchi moment va quvvat nisbatlari ham 
bo‘ladi. 
Demak, bu usul bilan motorni faqat salt ish rejimida yoki 
(5÷10)
bo‘lgan yuklamalarda ishga tushirish mumkin. -rasmda motorni almashlab 
ulagich u bilan yulduz sxemadan uchburchaklik sxemaga o‘tkazib ishga 
tushirish ko‘rmatilgan. Ishga tushirish farayoni tugashi bilan motor 
uchburchaklik sxemaga o‘tkaziladi. 
Hozirgi paytda bu usuldan keng foydalanish maqsadida faza kuchlanishi 
380 voltga hisoblangan va, demak, normal ish rejimida, 380 voltli elektr 
tarmog‘iga “uchburchaklik” sxemada ulanadigan, kerak bo‘lganida esa “yulduz” 
sxemada ishga tushiriladigan motorlar ko‘plab ishlab chiqarilmoqda.