«Ичувчилар» учун мақола. Маст ҳолда автомашина бошқариш учун жавобгарлик ҳақида батафсил

Германияда ҳайдовчининг қонидаги алкоголнинг рухсат этилган концентрацияси 0,29 промилле (21 ёшдан ошмаганлар учун 0,00 промилле) ни ташкил қилади. Бу миқдор Японияда 0,15 промилле, Жанубий Кореяда 0,03 промиллегача туширилган.
Ўзбекистонда эса, рухсат этилган алкоголь концентрациясининг максимал чегараси «Транспорт воситалари ҳайдовчиларининг маст ҳолатда эканлигини аниқлаш тартиби тўғрисида»ги низомга асосан, 0,3 промилле ҳисобланади. Қонда ундан ортиқ миқдорда алкоголь аниқланиши жавобгарликка сабаб бўлади.
Мастликни аниқлаш тартиби қандай?
Автомобилни бошқараётган шахсни мастлик ҳолатида деб ҳисоблашга етарли асослар бўлган тақдирда Давлат йўл ҳаракати хавфсизлиги хизмати (ДЙҲХХ) томонидан унинг мастлик ҳолати текширувдан ўтказилади. «Транспорт воситалари ҳайдовчиларининг маст ҳолатда эканини аниқлаш тартиби тўғрисида»ги низомга асосан қуйидаги ҳолатлар текширув ўтказиш учун асос бўлади:
● ҳайдовчининг оғиз бўшлиғидан алкоголь ҳиди келиши;
● ҳайдовчи бир ҳолатда тўғри тура олмаслиги (чайқалиб туриши);
● ҳайдовчи нутқининг бузилгани;
● ҳайдовчи қўл бармоқларининг қалтираши;
● ҳайдовчи юз териси рангининг сезиларли ўзгаргани.
Фақат шу асослар бўлган тақдирдагина ДЙҲХХ ходими томонидан текширув ўтказилиши мумкин. Ҳайдовчилар мастлик фактини аниқлаш жараёнида қуйидаги уч йўлдан бирини танлаши керак:
Алкотестерлар
Ҳайдовчилар олдида турган энг мақбул йўл – улар тўхтатилган жойнинг ўзида алкотестер ёрдамида текширувдан ўтишини айтиш мумкин. Текширувда камида икки нафар холис иштироки талаб қилинади. Агарда ДЙҲХХ ходимида кузатув камераси (body camera) бўлса, бу қоидадан четга чиқилиши мумкин.
Текширув олдидан ДЙҲХХ ходими ҳайдовчини алкотестернинг ишлаш тартиби билан таништиради, унинг талабига асосан алкотестерга тегишли ҳужжатларни кўрсатади. Транспорт воситаси ҳайдовчиси томонидан чиқарилган ҳаводаги этанол буғлари концентрацияси кўрсаткичи 0,135 миллиграмм ва ундан юқори бўлган ҳолларда ҳайдовчига нисбатан алкоголли ичимлик истеъмол қилганлиги факти юзасидан маъмурий баённома расмийлаштирилади. Унга алкотестер орқали олинган маълумотлар илова қилинади.
Бироқ амалиётда ДЙҲХХ ходимлари томонидан текширув ўтказиш тартибини бузиш ҳолатлари учраб турмоқда. Бу каби ҳолатларда, биринчидан, текширув тартиби бузилган, иккинчидан, ноқонуний олинган далиллар мақбул эмас деб топилади ва маъмурий ишда айбдорлик фактини исботлаш жараёнида қўлланилмайди.
Қолаверса, алкотестерларда қорақалпоғистонлик ходим бош кийимида, жиззахлик ва сирдарёлик ходимлар стаканида бўлмаган функция – ҳайдовчи чиқарган ҳаводаги этанол буғлари концентрацияси аниқлаш имконияти мавжуд. Ва айнан шу кўрсаткичлар ҳайдовчини маъмурий жавобгарликка тортиш учун асос бўлиши мумкин. Камера билан жиҳозланган «Алкостоп 8000 C» русумли алкотестер:
Фото: «upl.uz»