Ichki kasallikiar

4 -ra s m .
Q o n n i n g s h a k lli e le m e n tla r i. 
56

---

Q izil k o ‘m i k n in g h a m m a
t o ‘q im a s i q o n n i n g y e tis h g a n h u ja y ra
e l e m e n tl a r i b ila n t o ‘la b o i a d i . Qizil k o ‘m i k d a n farq qilib, sariq 
k o ‘m i k d a y o g ‘ h a m b o ‘ladi. K o ‘m ik d a eritrotsitlar, leykotsitlarning 
tu rli sh ak llari va t r o m b o t s it l a r sh a k lla n a d i.
L im fa tu g u n la r i q o n y aratilishi va o r g a n iz m n in g h i m o y a re a k - 
siy alarid a q a t n a s h a d i , u la r d a , a s o s a n , lim f o ts itla r rivojlanadi. Q o n
y a r a tish o r g a n la r in in g asosiy vazifasi q o n h u ja y r a la r in in g y e m iri- 
lishiga q a r a m a y , u la rn i d o im iy n is b a td a sa q la b tu r i s h d a n iborat.
Gemopoez.
Q o n h o s i l b o ‘l i s h i g e m o p o e z — q o n s h a k l l i
e l e m e n tl a r i n in g hosil b o ‘lish, rivojlanish va etilish ja r a y o n i. O d a m
e m b r i o n i d a s a r iq l i k x a l t a c h a s i d a g i h u j a y r a h o s il b o ‘la di: h o m i l a
2 oyligida q o n jig ard a , 4 oyligida esa k o ‘m ik d a hosil b o ‘la boshlaydi. 
4 o y d a n b o s h la b lim fa t u g u n la r id a lim f o ts itla r sh a k lla n a d i. U c h
o ylik h o m i la d a qizil q o n t a n a c h a l a r i — m e g a lo b la s tla r (yadroli 
yirik hu jay ra lar) yetilib, yirik eritro tsitlar (m eg a lo tsitlar)g a ay lan a d i, 
u la r a s ta - s e k in n o r m o b l a s t l a r b ila n a lm a s h in a d i. Y angi t u g ‘ilgan 
b o la va k a tta y o sh d a g i s o g ‘l o m o r g a n iz m d a b o ‘la d ig a n e r itro tsitla r 
a n a s h u n o r m o b l a s t l a r d a n v u ju d g a keladi.
K o ‘m ik d a g i b o s h l a n g ‘ich q o n h u ja y ra la rin in g yetilib, q o n n i n g
y e tu k shaklli e le m e n tla r ig a ay lan ish i q o n hosil qilu v ch i o r g a n la r d a
s o d i r b o i a d i . Q o n o ‘z a n ig a ( to m ir d a g i q o n o q im ig a ) q o n n i n g
b a r c h a funksiyasini bajara o ladigan y etuk hujayralar tushadi. S og‘lo m
o rg a n iz m d a g i q o n ta rk ib i va q o n y a r a tish o rg a n la ri o ‘z a r o d i n a m i k
m u v o z a n a t d a b o l a d i g a n y a x lit b i t t a s i s t e m a n i ta s h k i l q ila d i. 
Y e m irilg a n q o n h u ja y ra la ri q o n hosil qilish o r g a n la r id a u zluksiz 
y a n g ila n ib tu ra d i. Q o n yaratilishidagi b u n d a y m u v o z a n a t m a rk a z iy
va v e ge ta tiv nerv siste m a si, g o r m o n l a r , v ita m in la r , s h u n in g d e k ,
m a x su s m o d d a l a r — g e m o p o e t i n l a r t o m o n i d a n b o s h q a r ila d i. Q o n
y o ‘q o t g a n d a , q o n d a kislo ro d y e tis h m a g a n d a , yallig‘lan ish ja r a y o n -
la rid a , 
in fe k sio n ka sa llik la rd a q o n hosil b o ‘lishi k u c h a y a d i, bu 
o r g a n iz m n in g h i m o y a reaksiyasidir. B u n d a y h o la t q o n n i n g reaktiv 
o ‘zgarishi d e b a ta la d i. Q o n hosil b o ‘lish in in g tezla sh u v i o r g a n iz m ­
n in g h im o y a reaksiyasi b o ‘lganligi sababli kishi so g ‘a y g a n d a q o n
yaratilishi h a m norm allashadi. A yrim kasalliklarda (o rg a n iz m d a te m ir 
m o d d a s i , /?l2v ita m in i y e tis h m a g a n d a , ta l o q k a s a lla n g a n d a , m e ’d a
olib ta s h l a n g a n d a , z a h a rli m o d d a l a r d a n z a h a r l a n g a n d a ) q o n hosil 
b o l i s h i susayadi, k a m q o n lik ro ‘y beradi. B u n d a n tash q a ri, k o ‘m ikda 
tu rli p a to lo g ik ja r a y o n l a r p a y d o b o i i s h i m u m k i n , b u n d a , aso sa n , 
q o n d a y o sh (y e tilm a g a n ) shaklli e l e m e n t l a r k o ‘pay a d i.
57

---