• /150 (IV) — tarkibida faqat /1 va 5 izoantigenlar b o r qon
guruhi.
Q o n g u ru h i haqidagi t a 'l i m o t X IX asr oxirida yuzaga kelgan.
U u m u m i y i m m u n o lo g i y a n in g m u h im q ism id ir. Q o n g u r u h i
h a q id a g i ilm la r tib b i y o tn i n g deyarli h a m m a
s o h a la r id a keng
m iq y o sd a am aliy q o i l a n i l a d i . Q o n g u ru h in i o lrganish izoantigen
A
ning bir xil belgiga ega emasligini ko^rsatdi. Izoantigen 5 izoantigen
A
ga nisbatan k o ‘proq bir xil belgiga egaligi bilan farq qiladi. U n d a n
tashqari, b a ’zi o d a m la r eritrotsitida Я va 0 kabi spetsifik antigenlar
topildi. /lUtfsistemasida o ‘z mohiyatiga k o ‘ra izoantigenlardan so‘ng
tibbiyot am aliyotida q o n g uruhining
Rh
sistemasi
(R hezus—
rezus)
r e z u s - f a k t o r ik k in c h i o ‘r in d a t u r a d i , u q o n
g u r u h i n i n g eng
m urakkab sistemalaridan b o ‘lib, 20 dan ortiq izoantigendan tashkil
topgan, 25 % o d a m la r eritrotsitlarida
Rh
sistem a antigeni
Rh —
faktor mavjudligi, 15 % o d a m la rd a uning b o lm a s lig i aniqlangan.
A na shu faktorning bor yo yo ‘qligiga qarab o d a m la r shartli ravishda
ikki guruhga — rezus-m usbat va rezus-m anfiy guruhga b o ‘linadi.
Q o n id a 5A-faktori boNm agan o n a organiz m ida rivojlanayotgan
hom ila rezus-faktori m usbat o ta d a n o ‘tgan antigen t a ’sirida unga
qarshi antitelolar hosil boNadi,
bu antitelolar, o ‘z navbatida, hom ila
eritrotsitlariga t a ’sir etib, ularning gemolizi (erishi)ga sabab b o i a d i .
S h u n d a y qilib, gemolitik anem iya k o lrinishida n a m o y o n b o l i b ,
b a ’zan o l i m g a olib keladigan rezus-konflikt (ziddiyat) kelib chiqadi.
Q o n n i rezus-m anfiy odam larga rezus-musbat qon qayta quyilganda
h a m rezus-konflikt kelib chiqishi m um kin.
Eritrotsitlardagi izoantigenlardan tashqari, qonning boshqa tarkibiy
elementlarida ham faqat ularga xos izoantigenlar borligi aniqlanadi.
Shu tariqa leykotsitlarning 40 dan ortiq antigenlarini birlashtiruvchi
leykotsitar guruhlar mavjudligi m a ’lum b o ld i.
O dam qonining boshqa
sistemalariga oid izoantigenlar /150 va
Rh
sistemalariga qaraganda
kamroq amaliy ahamiyatga ega b o ‘lsa-da, sud tibbiyoti, genetika,
antropologiya sohalari uchun ahamiyati katta.
Q o n g uruhiga xos belgilar irsiy faktorlar bilan belgilanadi,
y a ’ni b o la la r q o n in in g a n tig e n xususiyatlari o t a - o n a n i n g q o n
guruhiga b o g l iq . Bu sud tibbiyotida bolaning o ta-o n a sin i aniqlab
berishdek m u ra k k a b masalalarni hal qilishga im kon beradi.
Qon guruhlarini aniqlash.
Q o n guruhlari xona harorati 15—20°C
da a n iq la n a d i. Q o n g u r u h in i a n iq la s h u c h u n u c h g u r u h n in g
tekshirilga n h a r qaysi g u r u h d a n ik k itad a n
h a r xil seriya qilib
olingan yangi q o n zardobi kerak. T o z a oq c h in n i likopcha olinib,
69
u ning chetlariga uch dastlabki guruh belgilari
0(1), A ( II ) , B (III)
deb maxsus qalam bilan yozib q o ‘yiladi. Ikkita h a r xil turkum dagi
tegishli guruh zardoblari shu belgilarga y o n m a-y o n qilib, likopchaga
ikki t o m c h id a n tushiriladi. T o m c h ila r tushirilganidan keyin h a r
bir to m iz g ‘ich zardobli flakonning qaysisidan olingan b o ‘lsa, yana
o ‘shanisiga solib q o ‘yiladi. G u ru h i aniqlanishi kerak b o ‘lgan qonning
u c h ta kichik tom chisi alohida shisha ta y o q c h a la r bilan zardobga
tushiriladi (zardob bilan q o n nisbati 10:1 yoki 15:1 b o ‘ladi).
L ikopchani
t in m a y tebratib turib, yaxshilab aralashtiriladi va
5 minut davomida kuzatib boriladi. So‘ngra agglutinatsiya ro ‘y bergan
aralashm a tom chilariga I to m c h id a n fiziologik e ritm a tom iziladi
(soxta agglutinatsiyani b a rta ra f etish u c h u n ), uni aralashtiriladi-
d a , q araladi: te k s h irila y o tg a n q o n
0(1)
g u r u h b o ‘lsa, b i r o n t a
to m c h id a h am agglutinatsiya boMmaydi; q o n
A (II)
guruhga m ansub
b o ‘lsa, bir nom li guruh zardoblari bilan agglutinatsiya b o ‘lmay,
0(1)
va
B ( /I I )
guruh zardoblari bilan agglutinatsiya r o ‘y beradi.
B (III)
guruh qoni bir nom li guruh bilan
agglutinatsiya b e rm a sd an ,
balki
0(1)
va
A ( II )
guruh zardoblari bilan agglutinatsiya beradi.
Bordi-yu tekshirilayotgan q o n
A B (IV )
guruhga m an s u b b o ‘lsa,
q o n guruhini aniqlash u c h u n olingan h a m m a
z a rd o b lar bilan
agglutinatsiya ro ‘y beradi. Bu
A B (IV )
guruhga m an s u b standart
zardob bilan q o ‘s h im c h a nazorat tekshirish za ru r b o ‘ladi. M a n a
shu zardob bilan agglutinatsiya ro‘y bermasligi tekshirilayotgan
q o n n in g
A B (IV )
guruhga m an su b deb hisoblashga im kon beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
