Ichki kasallikiar


Patogenez haqida tushuncha



Download 11,34 Mb.
Pdf ko'rish
bet16/267
Sana19.04.2022
Hajmi11,34 Mb.
#563787
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   267
Bog'liq
Arslonov-ICHKI KASALLIKLAR

1.5. Patogenez haqida tushuncha
Etiologiya d e ganda u yoki bu kasallikni keltirib chiqaradigan 
ja m i sabablar tushuniladigan b o ‘lsa, patogenez etiologik om illar 
t a ’sir etga n d a n keyin m a z k u r kasallikning avj olib borish mexa- 
nizmidir. Masalan, o ‘t-tosh kasalligi etiologiyasida uch omil: infek­
siya, o ‘tn in g turib d im lanib qolishi, ovqatlanish rejimining buzi­
lishi m u h im rol o ‘ynaydi. Bu kasallikning patogenezi esa jigar 
hujayrasi — gepatotsitlarda o ‘t hosil b o ‘lish jarayoni buzilib, o ‘t 
pufagida m a ’lum biokimyoviy o ‘zgarishlar va o ‘t suyuqligi hara- 
katining buzilishi, o ‘t toshlarining hosil boMishiga b o g iiq .
K rupoz pnevm oniya, y a ’ni zotiljam kasalligini patogen m ikro- 
o rganiz m — p n e v m o k o k k la r keltirib chiqaradi. Kasallikda qon 
t o m i r l a r i b ila n m o i - k o i t a ’m in l a n g a n m a y d a - m a y d a o ‘pka 
pufakchalari — alveolalarda y a llig ia n ish natijasida o ‘pka d a seroz 
suyuqlik — ekssudat t o ‘planib qoladi. Keyinchalik bu alveolalarga 
q o n to m irla rid a n fibrin, eritrotsitlar, leykotsitlar o ‘tib, o ‘pkaning 
funksiyasi buziladi. Jarayonga nafas sistem asidan tashqari yurak- 
qon tom irlar, nerv sistemalari va boshqalar q o ‘shilib qoladi. Kasal­
likning avj olib borish m exanizm i uni keltirib chiqaradigan q o lzgla- 
tuvchining q a n d a y b o ‘lishidan q a t ’i n azar (pnevm okokk, strep­
tokokk), bir xil b o ‘lib qolaveradi.
K asallik q o ‘zg‘atuvchisiga qarshi kurashga qaratilgan davo 
etiologik, p a to g e n e z n in g turli b o ‘g ‘inlariga qaratilgan davo esa 
patogenetik davo deb ataladi. Muvaffaqiyatli davolash u c h u n ayni 
shu b e m o r organizm i xususiyatlarini yaxshi bilish, unga qanday 
k o n k r e t o m illa r zararli t a ’sir qilganligini a n iq la b olish zarur. 
Kasallikning o ‘zidan k o ‘ra, konkret b e m o rn i davolash kerak. D av- 
latim iz klinisistlari t o m o n id a n patogenetik terapiyaga asos qilib 
q o ‘yilgan qoida a na s h u n d a n iborat.
Sim ptom —
bu b iro n -b ir kasallikning paydo b o iis h id a g i m a ’lum 
belgi yoki a lom atlarining n a m o y o n b o ‘lishidir. M asalan, y o ‘tal, 
bronxlar y a llig ia n ish i — bronxit sim ptom idir. S im p to m la r subyek- 
tiv ( s o ‘r a b - s u r i s h t i r i s h n a t i j a s i d a a n i q l a n a d i g a n , m a s a l a n ,
gipertoniya kasalligidagi bosh og ‘rig‘i) va obyektiv b o 61 ishi m um kin 
(m asalan, yurak p orogida stetoskop yoki fonen d o sk o p yordam ida 
yurak eshitib k o ^ ilg a n d a shovqin borligi m a ’lum b o ‘ladi). S im p ­
t o m la r yuqoridagilardan tashqari, laboratoriya, rentgenologik va 
funksional tekshirishning bo sh q a usullari bilan h am aniqlanadi. 
M a s a l a n , m e ’d a - y a r a k a s a l l ig i n i r e n t g e n o l o g i k y o ‘l b i l a n
23


tekshirganda m e ’da shilliq pardasida «nisha», ya’ni «tokcha» nomini 
olgan o lzgarishli jo y aniqlanadi; e le ktroka rdiogra m m a (E K G )d a g i 
tegishli o ‘zgarishlar m iokardda infarkt boMganligini aniqlab olishga 
im kon beradi; laboratoriya tekshiruvi y o rd am id a siydikda q and 
borligini topish m u m k in , bu - qandli diabet kasalligi u c h u n xosdir.
Sindrom -
bu bir kasallikka xos b o i g a n bir n e c h a s im p to m lar 
y ig ln d isid ir. Bir q a n c h a sim ptom larni bir-biriga solishtirib, tahlil 
qilib k o ‘rish asosida m a z k u r b e m o rn in g dardi falon kasallikdir, 
d egan xulosani chiqarish m um kin.
Tashxis (diagnoz) —
klinik tekshirish usullari orqali tekshirila- 
yotgan kishi salom atligining ahvoli, kasalligi t o ‘g ‘risidagi tibbiy 
xulosadir. U ni shifokor b e m o rn i h a r t o m o n la m a tekshirib k o ‘rga- 
nidan keyin q o ‘yadi. 0 ‘z vaqtida va to fcg ‘ri davo belgilash tashxisning 
aniq q o ‘yilishiga b o g i iq . Q adim gi hakim larning: «Kimki, t o ‘g ‘ri 
tashxis q o ‘ysa, o ‘sha yaxshi davo qiladi», degan gaplari bor. Kam 
ifodalangan, aksari bilinmaydigan belgilami aniqlab olish va dem ak, 
t o ‘g ‘ri tashxisni q o ‘yishda o ‘rta tibbiyot xodimi shifokorga katta 
y o rd am ko'rsatishi m u m k in . J u m la d a n , u o ‘zining b e m o r ustidagi 
b a rc h a kuzatuvlari t o ‘g ‘risida navbatchiligi paytida va navbatchilik 
tugag a n d a n s o ‘ng h a m batafsil m a ’lum ot berishi kerak, m asalan, 
b e m o r kechasi y o ‘talg a n , k o ‘p te rlag a n (gipergidroz), pe sh o b
vaqtida siydigi boshqa rangda tushgan, og‘zidan q o l a n s a hid kelgan, 
havo yetishm ayotgandek sezayotganidan noliyotgan b o l s a , m an a
s h u la r n in g h a m m a s in i o ‘rta tibbiyot x o d im i yozib borishi va 
shifokorga m a ’lum qilishi zarur. Bem orning ahvoliga b a h o berishda, 
t a s h x is n i a n i q l a s h , d a v o b u y u r i s h d a a n a s h u k u z a t u v l a r va 
kasallikning boshqa k o ‘rinishlari hisobga olinadi.
A niq tashxis q o ‘yishda laboratoriya va a s b o b -u sk u n a la r bilan 
tekshirish usullarining a h a m iy ati katta. M asa la n , q o n kasalligi 
anem iy ad a subyektiv va obyektiv sim p to m la r a n iq la n g an d a n s o ‘ng 
q o n n in g tarkibini aniqlash u c h u n laborator tekshirish usullaridan 
foydalaniladi, qon tahlilining natijasiga asoslangan holda aniq klinik 
tashxis q o ‘yiladi. A s b o b - u s k u n a la r va r e n tg e n o lo g ik tekshirish 
natijalari asosida m e 'd a yara kasalligida «nisha» sim ptom i, E K G d a
esa m io k a rd infarkti kasalligiga xos belgilarning aniqlanishi va 
boshqalar diagnostika u c h u n asosiy sim p to m la r hisoblanadi.
S im p to m la r subyektiv va obyektiv b o i a d i , subyektiv s im p ­
to m la r b e m o rlard a s o ‘rab-surishtirish natijasida aniqlanadi. M a sa ­
lan, bosh o g ‘rig‘i, bosh aylanishi, k o ‘z oldi qoron g lla sh ish i, m e ’da, 
yurak sohasidagi o g ^ iq la r va ularning xarakterlari, tarqalish joylari.
24


O b y e k t iv s i m p t o m l a r k o ‘ris h , p a y p a s l a b k o ‘ris h , d u k i ll a t i b
k o brish, eshitib k o ‘rish orqali aniqlanadi. M asalan, teri rangining 
o ‘zgarishi, teridagi toshm alar, oyoq-qoN lar va yuzdagi shishlarni 
aniqlash, o ‘pkaning a niq tovushlarini o ‘zgarishi, yurakdagi p a to ­
logik shovqinlarni eshitish va boshqalar.

Download 11,34 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   267




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish