Ichki kasallikiar

5 .6 .3 . K rupoz va o ‘ch oq li p nevm oniyalarni
d a v o la sh , old in i olish
D a v o la sh .
P n e v m o n i y a l a r n i d a v o l a s h i n f e k s i y a g a q a r s h i
k u r a s h is h d a n b o s h la n a d i. S h u m a q s a d d a a n tib io tik la r (a m p itsillin , 
o k satsillin, g e n t a m i t s i n , n e o m i t s in ) va s u lf a n ila m id p r e p a ra tla r i, 
s e f a lo s p o rin la r (ke fzol, se fo z o lin , s e ftria k so n , s u b a z o n ) b u y u rila d i.
B a lg ‘a m k o ‘c h i r u v c h i v o s i t a l a r d a n ( b r o n x o l i t i n , p e r tu s s i n ,
te o f e d r in , m u k a l t in , te r m o p s i s o ‘ti d a m l a m a s i ) , y o ‘ta lg a q arshi 
d o r i l a r ( b r o m g e k s i n , t u s u p r e k s , l i b e k s in , f a l i m i n t , s t o p t u s s i n ,
a m b r o b e n e ) b e r ila d i. B r o n x o litik la r q o l l a n i l a d i ( e f e d rin g i d r o ­
x lo rid , eufillin e r itm a s i, b ro n x o litin , te o f e d r in va h.k.).
P e rtu s s in — k a tta y o shli o d a m l a r g a b ir o s h q o s h i q d a n k u n ig a
u c h m a h a l , ilitilgan su tg a « B o rjo m i» yoki ic h im lik s o d a (n a tr iy
g i d r o k a r b o n a t ) q o ‘s h ib i c h i s h ta v s iy a e t i l a d i . T e r m o p s i s o ‘ti
121

---

( s i c h q o n o ‘t) d a m l a m a s i ( 0 , 6 — 1,0: 1 80,0— 2 0 0 ,0 ) k u n ig a 2 —4 
m a h a l 1 o s h q o s h i q d a n , q u r u q ek stra k ti 0 , 0 1 —0 ,0 5 g .d a n beriladi. 
B rom geksin 0 ,004 g ku n ig a 2 —3 m a h a l 0 ,0 0 4 —0,008 g .d a n ichiladi. 
M u k a l t i n 0 ,0 5 g o v q a t d a n o ld in h a r safar 0 , 0 5 —0,1 g . d a n k u n ig a
2 — 3 m a r t a ic h ila d i. V i t a m i n l a r , g l u k o z a e r i t m a l a r i , i s h t a h a n i
k o ‘ta ru v c h i d o r i - d a r m o n l a r , c h a lg ‘itu v c h i v o sitalar, x a n ta l q o g ‘ozi 
h a m d a k u k u n i, o y o q la rg a v a n n a , h a r xil d orili o ‘sim lik m o y la r id a n
s u rk a sh , sh ifo b a x sh o ‘s im lik la r d a n t o g ‘ r a y h o n , k o ‘kat ( o q q a l ­
d i r m o q ) , o q a n d i z b e r is h f o y d a li d i r — b u l a r b a l g ‘a m n i n g te z
ajralishiga olib keladi. A jgon d a m la m a s i (tm in ) ; an jir, lim o n , b ehi, 
t r u p d a m l a m a s i , z a y t u n m o y la r i, z i g ‘ir m o y l a r i , isfarak d a m ­
lam asi, lavlagi, m a y m u n j o n m u r a b b o s i, isiriq, m a l i n a m e v a la ri va 
m u r a b b o s i , o m o n q o r a d a m l a m a s i , o q k a r r a k , o q q a l d i r m o q ,
p e tr u s h k a , s a r im s o q p iy o z beriladi.
S i m p t o m a t i k d a v o c h o r a la r i a m a lg a osh irilad i ( t a n a h a r o ra tin i 
tu s h ir u v c h i, o g ‘riq q o ld ir u v c h i, a n tig is ta m in va h.k.).
F i z i o t e r a p e v t i k m u o l a j a l a r — d i a t e r m i y a , i n d u k t o t e r m i y a ,
U F , i n g a l a t s i y a , U V C h , m i k r o t o ‘lq in li t e r a p i y a , d a v o l o v c h i
j is m o n i y b a d a n ta r b iy a m a sh q la ri.
P rofilaktikasi.
B e m o r l a r k a s a llik d a v r i d a va k r i z i s d a n k e y in
10 k u n o ‘r i n d a y o tish i k e ra k , n afas o lish n i o s o n la s h tiris h u c h u n
b o sh ostiga b a la n d q ilib y o stiq q o byiladi. B e m o r o br in d a y o tg a n
v a q tid a o ‘zi m u sta q il h a r a k a t qilishi m u m k i n e m a s , s h u n i n g u c h u n
tu v a k n i b e m o r y o tg a n y e rg a olib kelinadi.
B osh o g ‘rig‘i, ala h sira sh b ila n birga, t a n a h a r o ra ti k o ‘ta rilg a n d a
b e m o r b o s h ig a m u z s o lin g a n r e z in k a x a l t a c h a q o ‘yiladi. O g ‘iz 
b o ‘shlig‘ini k u z a tib b o ris h , h a r k u n i tiln i va o g liz b o ‘sh lig ‘i shilliq 
p a r d a s in i 1 % li b o r a t kislotasi e ritm a s i b ila n to z a la s h za rur.
B e m o r y o tg a n x o n a n i d o i m o o z o d a tu tis h , t e z - t e z s h a m o lla tib
tu rish , u y e r d a tin c h lik n i saq lash kerak. B e m o r n i k o ‘rgani keluv- 
c h ila r s oni c h e g a ra la n ish i, b a l g ‘a m n i m a x su s idishga y ig ‘ish kerak. 
N a ja s va siyish m u n t a z a m b o l i s h i lo zim . S h u n in g u c h u n q a b z iy a t 
y u z b e r g a n d a to z a lo v c h i h u q n a q o l l a n i s h i za rur.
0 ‘p kasi yallig‘la n g a n b e m o r n i h a r k u n i s h if o k o r k o ‘rishi va 
u n i o ‘rta tib b iy o t x o d im i k u z a tib b o rish i k erak . C h u n k i b e m o r n i n g
h o la ti b a ’z a n b ir n e c h a so a t d a v o m i d a keskin o ‘zg a rish i m u m k in .
M a s a la n , d a r h o l q o ‘lla n ila d ig a n c h o r a l a r n i ta la b q ilu v c h i y u ra k - 
t o m i r siste m asi faoliyati zaiflanishi m u m k i n . K asallik o g i r k e c h a -
y o t g a n d a va b e m o r a la h s ir a y o tg a n d a u n in g karav o ti o ld id a shaxsiy 
p ost o ‘rn a tis h kerak.
122

---

T a o m m e x a n i k va k im y o v iy j i h a t d a n e h tiy o tlo v c h i, v i ta m in -
larga, ayniqsa, 
С
v itam iniga b o y b o l i s h i kerak. S u t - o ‘sim lik diyetasi 
tavsiya q ilin a d i. H a y v o n o q silla rini b iro z c h e g a r a la s h m a q s a d g a
m u v o fiq d ir. T a o m n i b e m o r o z - o z d a n yeyishi lo zim . K a sa llikning 
d a s tla b k i k u n l a r i d a s u y u q yoki y a r im s u y u q t a o m l a r — c h o y ,
q a h v a , s u t, kisel, m e v a s h a r b a t la r i , b u l y o n , q a y m o q , ilitilgan 
t u x u m , m a n n i y b o ltqasi, q iy m a la n g a n g o ‘sh t buy u rilad i.
S a n i t a r i y a - s o g lo m l a s h t i r i s h ta d b irla ri, j i s m o n i y ta rb iy a , sp o rt 
m a s h g ‘u lo tla ri, o r g a n iz m n i c h in iq tir is h , o ‘p k a z o tilja m i riv o jlan a- 
d ig a n fo n d a g i turli xil s u r u n k a li o ‘p k a kasalliklarini o ‘z v a q tid a
d a v o l a s h d a n ib o r a t. C h e k i s h , sp irtli i c h i m l i k l a r i c h is h , ishlab 
c h iq a r ish zararli m o d d a la r i — c h a n g - t o ‘z o n , zararli g a z la r va h.k.ga 
q a rsh i k u ra s h is h k a b ila r asosiy pro filak tik t a d b ir la r d a n h iso b lan ad i.