Ichki kasallikiar

Davolash.
B e m o r l a m i k a sa lx o n a g a y o tq iz is h , o lr in d a yo tish , 
o v q a tla n is h , u y q u ta rtib la rig a a m a l qilish, u l a m i te g ish lic h a p a r -
varish lash , o v q a t oqsilla rg a, 
A, C, D \ a В
g u r u h v ita m in la rig a b o y
boMishini t a ’m in la s h lozim .
0 ‘p k a abssessini k o n serv ativ d a v o la s h d a b o ‘sh liq n i u n i ichidagi 
n a r s a d a n b o ‘s h a tis h k a tta a h a m i y a tg a ega. S h u m a q s a d d a b e m o r n i
s u t k a s i g a V 2— 1 s o a t d a v o m e t a d i g a n v a b i r n e c h a m a r t a
qaytariladigan drenaj h o la t d e b ataluvchi h o la td a yotqizib q o ‘yadilar. 
B e m o r s o g ‘ y o n b o s h ig a b o sh i p a s tro q , o y o q q ism i y u q o r ir o q qilib 
y o tq izila d i. B o ‘shliq yetarli b o ‘s h a m a g a n h o lla r d a b ro n x o s k o p iy a
o btk azilib, b r o n x o s k o p d a b alg ‘a m v a k u u m - a p p a r a t y o r d a m i d a
s o 1 rib olinadi.
B ro n x o s k o p yoki k a te te r y o r d a m i d a avval yiring suyuqligi to rtib
o lin a d i, key in b iro n a n tib a k te r ia l p r e p a r a t yub o rilad i. A n tib a k te ria l 
tera p iy a b e m o r n in g antibiotiklarga sezuvchanligini an iq la b o lg a n d a n
key in o ‘tk a z ila d i. In to k s ik a ts iy a g a q a rsh i k u ra s h is h m a q s a d i d a ,
g e m o d e z , p o lig lu k in , p la z m a , 5 % li g lu k o z a e r itm a s i va fiziologik 
e r it m a l a r ta y in la n a d i.
O rg a n iz m n in g h im o y a kuchlarini oshirish m a q s a d id a b em o rla rg a 
o q s i l p r e p a r a t l a r i n i q o ‘y i s h , a n a b o l i k g o r m o n l a r ,
В
g u r u h
v ita m in la ri, a s k o r b in a t kislota, kalsiy xlorid b u y u rila d i. S h u bilan
b irga, b a lg ‘a m k o ‘c h ir u v c h i d o r i l a r h a m d a b r o n x o l i t ik l a r b e rib
bo rilsa, m a q s a d g a m u v o fiq b o ‘ladi.
G i y o h l a r d a n q o r a a n d i z d a m l a m a s i , y a lp iz , x a n t a l , o q q a l -
d i r m o q , n a v r o ‘z g u l , m a l i n a , m a y m u n j o n , m a v r a k , l i m o n ,
l i m o n o ‘t , k u n j u t , k a p a la k g u l , is fa r a k , z i g ‘ir, z a ’fa r, a r g ‘u v o n
d a m la m a la r i beriladi.
F iz iote rape vtik m u o la ja la rd a n d ia te r m iy a , in d u k to te rm iy a , U F ,
ingalatsiya, U V C h , m ikrotoM qinli te ra p iy a , d a v o lo v c h i jis m o n i y
b a d a n ta r b iy a m a s h q la ri qoMlaniladi. 
J a r r o h lik u s u lid a d av o lash
o ‘p k a d a n q o n o q q a n i d a p i y e p n e v m o to r a k s d a , o ‘p k a e m fiz e m a s id a , 
s u r u n k a li a b s s e ssla rd a , s h u n i n g d e k , o ‘s m a g a s h u b h a boM ganda 
o ‘tk azilad i.
126

---

5.7.2. Bronxoektatik kasallik
Bronxoektaziya —
s u r u n k a li o ‘p k a yiringlashi s h a k lla r id a n biri 
b o ‘lib, m a y d a b r o n x la r n in g k e n g a y ib ketishi bilan birga d a v o m
e t a d i , b u t u n b r o n x d e v o r i va a tro f id a g i t o ' q i m a s i n i n g c h u q u r
d e s tr u k tiv o ‘z g a rish ig a u c h r a s h i n a tija s id a m a y d a b r o n x l a r n in g
k en g a y ib k e tis h id a n ib o ra t kasallikdir.
E tio lo g iy a si.
K a s a l l i k k o ‘p i n c h a o ‘p k a d a g i y a lllig M a n is h
j a r a y o n l a r i n a tija s id a kelib c h i q a d i , lek in t u g ‘m a b o ‘lishi h a m
m u m k in . B ro n x o e k ta z la r k o ‘p i n c h a c h a n g va t a ’sirlovchi g a z la m in g
n a f a s g a k iris h i b i l a n a l o q a d o r b o ‘lg a n z a r a r li k o r x o n a l a r n i n g
is h c h ila r id a , s h u n i n g d e k , s u r u n k a li b r o n x it bilan o g ‘rib y u rg a n
o d a m la r d a topiladi.
B ro n x o e k ta z iy a g a s u r u n k a li b ro n x it, p n e v m o n iy a la r , o ‘p k a sili, 
o ‘pka abssessi, p n e v m o s k le ro z h a m m a d a n k o ‘p sab a b boNadi. M a n a
s h u kasa llik lard a b r o n x l a r shilliq p a rd a si b ila n m u sk u l q a v a tn in g
o ‘z g a r i b q o l i s h i t u f a y l i b r o n x l a r k e n g a y i b k e t a d i , b u b r o n x
dev o rid a g i elastik t o ‘q i m a o ‘m i g a c h a n d iq t o ‘q im a p a y d o b o ‘lishiga 
o lib keladi. K asallik t u g ‘m a va t u r m u s h d a o rttirilg a n b o ‘lib, k a tta
y oshli o d a m l a r va b o la la r d a q a y d etiladi.
Klinikasi.
Kasallik u z o q v a q tg a c h a z im d a n o ‘tishi va b e m o r h e c h
n a r s a d a n nolimasligi m u m k in . Kasallikda u c h d a v r tafo v u t qilinadi: 
/
d a vr y o k i bosqich.
B e m o r o ‘z in i s o g ‘lo m d e b h iso blaydi: 
a h y o n - a h y o n d a y o ‘tal tu tib , shilim sh iq li b a l g 'a m ta s h la b tu r a d i, 
o d a t d a , b u n i s h a m o lla s h yoki c h e k is h d a n k o ‘rishadi. P erk u ssiy ad a 
v a a u s k u l t a t s i y a d a b u d a v r d a s e z il a r l i p a t o l o g i k s i m p t o m l a r
t o p i l m a s l i g i m u m k i n . B r o n x o g r a f i y a d a ( b r o n x l a r n i n g m a x s u s
k o n tr a s t m o d d a l a r b ila n toMdirib, r e n tg e n s u ra tin i olish) x a lta - 
c h a s i m o n yoki s ilin d r s im o n b r o n x o e k ta z l a r borligi k o ‘rinadi.
I I d a v r y o k i bosqich.
B e m o r l a r , x u s u s a n , e r t a l a b , y iringli 
b a lg ‘a m ta s h la b , y o ‘talib tu ris h in i a y tis h a d i; b a lg ‘a m m iq d o ri asta- 
sekin k o ‘payib b o ra d i. K asallik h a r o r a t k o ‘tarilishi va k u n d a lik
b alg ‘a m m i q d o r i n in g 3 0 0 — 500 m l.g a c h a k o ‘p a yishi bilan v a q t- 
b e v a q t q o ‘zib t u r a d i. B e m o r l a r fa q a t b i r y o n b o s h d a y o t g a n i m
o s o n r o q , b o s h q a y o n b o s h g a a g bd a rilib y otish y o ‘t a l n in g z o ‘rayishi 
va balg‘a m tushishiga sabab b o ladi, d e b hisoblashadi. R entgenologik 
te k s h ir is h d a m a y d a - m a y d a u y a l a r h o lid a q o r a y ib tu r g a n j o y la r
topiladi. Bronxografiya kasallik xarakteri t o ‘g ‘risida h a m m a d a n a n iq
ta s a v v u r b e r a d i, b ro n x o g r a fiy a q ilin g a n d a k e n g a y g a n b ro n x la r n in g
ta la y g in a b o lshliqlari to p ila d i.
127

---

/ / /
d a v r y o k i bosqich.
B c m o r d a in to k sik a tsiy a a lo m a tla r i p a y d o
b o l a d i , h a r o r a t h a m i s h a k o ‘tarilib t u r a d i , d o i m b irta la y (su tk asig a 
1 l.g a c h a ) q o i l a n s a b a lg ‘a m tu sh ish i b ila n o ‘ta d ig a n y o ‘tal tu ta d i.
B alg‘a m t i n d i r i b q o ‘y i l g a n d a u c h q a t l a m g a , y irin g , s u y u q ,
sek ret va sh ilim s h iq q a tla m ig a ajralib q o la d i. K a sa lla rn in g u c h d a n
b ir q is m id a b r o n x l a r d a n q o n k elad i, b a ’z a n b u q o n tu fla sh yoki 
la x ta - la x ta b ir ta la y q o n kelishi k o ‘rin ish id a o ‘tad i. Bir q a n c h a
h o lla r d a q o n tu flash y e ta k c h i a l o m a t h is o b la n a d i.
S u ru n k a li b ro n x o e k ta z iy a b ila n o g krigan b e m o r l a r d a gip ertro fik
o s t e o a r t r o p a t i y a s i n d r o m i q a y d q i l i n a d i . Bu s i n d r o m o y o q -
q o ‘ll a r n in g z i r q i r a b o g 'r i b t u r i s h i , n a y s i m o n u z u n s u y a k l a r d a
p e rio sta l q a t l a m l a r p a y d o boMishi va oxirgi fa la n g a la r n in g n o g ‘o r a
c h o ‘p la r i k o kr i n i s h i d a k o l b a s i m o n q a l i n l a s h i b q o l i s h i h a m d a
tir n o q l a r n i n g so a t o y n a la ri s h a k lid a b u k ilis h id a n ib o ratd ir.
P e rkussiyada o ‘p k a n in g s h ik a stla n g a n boflagi s o h a s id a p e r k u to r
to v u sh n in g qisqa tortib qolganligi a n iq la n sa , auskultatsiyada bronxial 
tusga ega b o l g a n d a g ‘al nafas va h a r xil kolibrli xirillashlar eshitiladi.
0 ‘p k a b o ‘lagidagi yalligManish q o bz ig a n d a v r d a b r o n x ia l nafas, 
b o ‘g lilib q o lg a n to v u s h va n a m xirilla sh la r b ila n birga u c h r a y d ig a n
p n e v m o n i y a s i m p t o m l a r i k u z a tilis h i m u m k i n . B e m o r l a r o z ib , 
d a r m o n s i z l a n ib q o la d i, h a n s ira y d i, k e c h a la ri te rla b c h iq a d i.
B r o n x o e k t a z i y a n i n g III b o s q i c h i d a y u r a k va n a fa s faoliyati 
buziladi, k o ‘p in c h a a n e m iy a q o ‘shiladi. B e m o rla r m e h n a tg a yaroqsiz 
b o ‘lib q oladi.
■