Ichki ishlar vazirligi a k a d e m I y a s. Isxakov, V. Topildiyev

6-§. Majburiyatni bajarish joyi
va uning ahamiyati
Qadimgi Rim quldorlik davlati tomonidan ko‘plab mamlakat-
larning bosib olinishi va uning jahon bozoriga chiqishi natijasida
majburiyatlarning bajarilish joyini belgilash ancha qiyinchiliklarni
keltirib chiqardi. Jumladan: yo‘l masofasi, tovarlarning bahosi,
ya’ni har bir mamlakatda  bozor iqtisodiy va huquqiy qoidalarining
har xilligi. Majburiyatlarni bajarish joyi doimo shartnomada belgilab
qo‘yilgan bo‘lishi lozim bo‘lgan. Ammo bajarish joyini belgilash
mumkin bo‘lmay qolgan paytlarda, uni shu yerda bajarish mumkin
degan taxminlar asosida amalga oshirilargan.
Rim fuqarolik huquqida kreditor tomonidan majburiyatni
bajarish joyini alternativ usulda ham belgilashda huquq berilgan.
Bunday vaqtda majburiyatni bajarish joyini qarzdor o‘zi tanlash
huquqiga ega bo‘lgan. Majburiyatni bajarish joyi umuman belgilab
qo‘yilgan bo‘lmasa, bunday hollarda qarzdor yashagan joy yoki
ko‘chmas mulk turgan joy bajarish joyi deb tushunilgan.
Rim fuqarolik huquqining o‘ziga xos xususiyatlaridan biri,
majburiyatni bajarish joyi ko‘rsatilmagan taqdirda ham Rim davlati
bu — «Bizning umumiy davlatimizdir» degan ma’no asosida
majburiyatlarning bajarilish joyi ko‘rsatilar va shundan kelib chi-
qardi. Majburiyatni bajarish joyining ahamiyati shundaki, u nizoli
predmetning bahosini aniqlash bilan bog‘liq bo‘lgan. Nizoli
predmetning bahosini aniqlash, eng avvalo, tomonlar o‘rtasida
tuzilgan shartnomada ko‘rsatilishi hamda majburiyatning  bajarilishi
joyidagi bahosi bilan belgilangan. Ammo tomonlar o‘rtasida
kelishuvlar mavjud bo‘lmasa, bunday holatda da’vo qo‘zg‘atilgan
joyning qonunlari bilan belgilangan.