Iaasb general Template (Portrait)

Ҳаққоний қиймат бўйича баҳолашларнинг етакчилиги

8. 
   Ҳаққоний қийматга асосланган баҳолашлар ва очиб бериладиган маълумотлар молиявий ҳисоботларни тақдим этиш асосларида кундан-кунга ортиб бормоқда. Ҳаққоний қиймат юзага келиши ва молиявий ҳисоботларни аниқлашга, шу жумладан қуйидагиларни ҳаққоний қиймат бўйича баҳолашга кўпгина йўллар билан таъсир кўрсатиши мумкин:
   

• 
  Одатдагидек ёки вақти-вақти билан “жорий бозор нархлари” бўйича баҳоланадиган муайян активларни ёки мажбуриятларни, хусусан бозор қимматли қоғозлари ёки молиявий инструментларни қайтариб сотиб олиш бўйича мажбуриятларни.
  
• 
  Капиталнинг муайян компонентларини, масалан, капитал хусусиятига эга бўлган муайян молиявий инструментларни, масалан, эмитентнинг оддий акцияларига облигация эгаси томонидан конвертация қилинадиган облигацияни, улар тан олиш, баҳолаш ва тақдим этиш учун ҳисобга олинганида.
  
• 
  Бизнес бирлашувида эгалланган муайян активлар ёки мажбуриятларни. Масалан, бизнес бирлашувида тадбиркорлик субъекти сотиб олинганда юзага келадиган гудвилни дастлаб баҳолаш аниқланган эгалланаётган активлар ва мажбуриятларнинг ҳаққоний қийматини ва улар эвазига берилган ҳақнинг ҳаққоний қийматини баҳолашга асосланади.
  
• 
  Ҳаққоний қиймат бўйича бир маротаба тузатиш киритиладиган муайян активлар ёки мажбуриятларни. Молиявий ҳисоботларни тақдим этишнинг айрим асослари активнинг қадрсизланишини аниқлаш доирасида актив ёки активлар гуруҳига киритилган тузатишни миқдор жиҳатидан ифодалаш учун ҳаққоний қийматни баҳолашдан фойдаланишни талаб қилиши мумкин, масалан, бизнес бирлашувида эгалланган гудвилни қадрсизланиш нуқтаи назаридан муайян тадбиркорлик субъекти ёки ҳисобот берадиган бирликнинг ҳаққоний қиймати асосида тестлаш, уларнинг қиймати кейин ҳисобга олинган гудвил билан таққослаш учун назарда тутилаётган гудвилни олиш мақсадида тадбиркорлик субъекти ёки бирликнинг активлари ва мажбуриятлари гуруҳи ўртасида тақсимланади.
  
• 
  Активлар ва мажбурияларнинг мажмуи. Айрим ҳолларда активлар ёки мажбуриятлар туркуми ёки гуруҳини баҳолаш бундай туркум ёки гуруҳдаги баъзи бир айрим активлар ёки мажбуриятларнинг ҳаққоний қийматини йиғишни талаб қилади. Масалан, тадбиркорлик субъектининг молиявий ҳисоботларни тақдим этиш учун қўлланиладиган асосига мувофиқ диверсификация қилинган кредит портфелини баҳолаш портфелни ташкил этувчи кредитлар айрим тоифаларининг ҳаққоний қиймати асосида аниқланиши мумкин.
  
• 
  Молиявий ҳисоботларга изоҳларда очиб берилган ёки қўшимча маълумотлар сифатида тақдим этилган, бироқ молиявий ҳисоботларда тан олинмаган маълумотлар.
  

1 АХС 315 “Муҳим бузиб кўрсатишлар рискларини тадбиркорлик субъектини ва унинг муҳитини билиш асосида аниқлаш ва баҳолаш”

2 АХС 330 “Аудиторнинг баҳоланган рискларга жавобан ҳаракатлари”

3 Молиявий ҳисоботларни тақдим этишнинг турли асослари ҳаққоний қийматни аниқлашнинг ҳар хил таърифларини назарда тутади.

4 АХС 315, 5–6 ва 11–12 бандлар

5 АХС 315, банд 25

6 АХС 330, банд 5

7 АХС 330, банд 18

8 АХС 230, “Аудиторлик ҳужжатлари”, 8–11-бандлар ва А6 банд

9Молиявий ҳисоботларни тақдим этиш асосларининг аксарияти бухгалтерия баланси ёки фойда ва зарарлар тўғрисидаги ҳисоботда тан олиш мезонларини қаноатлантирадиган моддаларни акс эттиришни талаб қилади. Ҳисоб сиёсатларини очиб бериш ёки молиявий ҳисоботларга изоҳларни қўшиш бундай моддаларни тан олиш шартларини бажармаслик, шу жумладан ҳисоблаб чиқилган баҳолар ўрнини тўлдирмайди.

10Молиявий ҳисоботларни тақдим этишнинг турли асосларида шундай йўл билан аниқланган қатъий баҳолашларни тавсифлаш учун турли атамалар қўлланилиши мумкин.

11АХС 315, 16 банд

12 АХС 240, “Молиявий ҳисобот аудитини ўтказиш пайтида аудиторнинг фирибгарликка нисбатан вазифалари”, 32(б)(ii) бандга қаранг

13 АХС 315, банд 29

14 АХС 570, “Фаолиятнинг узлуксизлиги ҳақидаги фараз”

15 АХС 330, 5–6 бандлар

16 АХС 560, “Кейинги ҳодисалар”

17 АХС 560, 6 банд

18 АХС 560, 8 банд

19 АХС 330, банд 8

20 АХС 300, “Молиявий ҳисоботлар аудитини режалаштириш”, 8(д) банд

21 АХС 220, “Молиявий ҳисоботлар аудити сифатини назорат қилиш”, 14 банд

22 АХС 620, “Аудитор томонидан жалб қилинган эксперт ишидан фойдаланиш”

23 АХС 706, “Мустақил аудитор ҳисоботи (хулосаси)да тушунтириш параграфлари ва бошқа масала параграфлари”

24 АХС 450, “Аудит ўтказиш жараёнида аниқланган бузиб кўрсатишларни баҳолаш”

25 АХС 705, “Мустақил аудитор ҳисоботи (хулосаси)да фикрни модификациялаш”

26АХС 700, “Молиявий ҳисоботлар бўйича фикрни шакллантириш ва ҳисобот (хулоса) тақдим этиш”

27 АХС 580, “Ёзма баёнотлар”

28 БҲХС 39, “Молиявий инструментлар: тан олиш ва баҳолаш”

АХС 540