I. ЎҚув материаллар 1 фандан лекциялар курси

2.3.2.-а расм 2.3.2.-б расм.

Шундан кейин талаб таҳлил қилинади. Маълумки, мувозанатлашган иқтисодиётда товарлар истеъмоли ишлаб чиқариш ҳажмига мос келиши керак, яъни улар график орқали ифодаланганда ўзаро кесишиши керак. Агар D₁ ва D₂ 1- ва 2-товарлар истеъмоли бўлса, қуйидаги тенглик ўринли бўлади:

P₁xD₁+P₂D₂ = P₁xQ₁+P₂Q₂ = V

Ўзаро савдода мувозанат нархига эришилгандан сўнг ихтисослашни давом эттириш ўзининг иқтисодий моҳиятини йўқотади, чунки ўрнини қоплаш харажатларининг ортиб бориши туфайли бундан кейинги ихтисослашув орқали ишлаб чиқарилган товарлар уларни хориждан сотиб олишга нисбатан қимматроққа тушади. 3.1.2-а ва 3.1.2-б расмлардан кўриниб турибдики, мувозанат нархга Р_В=Р_В*=1 нуқтада эришилган, яъни ишлаб чиқариш нуқтаси тўлиқ ихтисослашув томон ҳаракатланган бўлса-да ҳар икки мамлакат учун мос равишда горизонтал ва вертикал ўқларга етиб бормаган.

Халқаро савдода савдо шарти тушунчаси. Мамлакатнинг иқтисодий ўсиш йўллари ва уларнинг хусусиятлари
Нисбий нархларнинг ўзгаришига асосланган ўзаро боғлиқлик савдо шартлари тушунчаси орқали ифодаланади.


@ Савдо шартлари (terms of trade) — маълум бир товарнинг экспорт ва импорт нархларининг, мамлакат бўйича ёки мамлакатлар гуруҳи бўйича экспорт ва импорт нархлари индексларининг нисбатидир.
Агар бизни маълум бир товар қизиқтирса, нархлар нисбати фақат шу товарнинг экспорт ва импорт нархлари нисбати орқали ифодаланиши мумкин, барча товарлар бўйича ташқи савдо ўрганилаётган бўлса, у ҳолда нархлар нисбати барча товарлар бўйича ифодаланади. Агар Р_х — экспорт нархлари индекси, Р_im — импорт нархлари индекси, Q_x — экспортнинг миқдорий ҳажми, Q_im — импортнинг миқдорий ҳажми, RS — экспорт қилинаётган товарлар нисбий таклифи ва RD — импорт қилинаётган товарларга нисбий талаб бўлса, савдо шартлари графикда қуйидагича акс эттирилади. (2.3.3-расм).
Экспорт қилинаётган товарлар нисбий таклифи эгри чизиғининг жойлашуви экспорт товарлари жами нисбий нархи ошганда экспортнинг нисбий миқдорий ҳажми импортнинг нисбий миқдорий ҳажмига нисбатан ортиб кетишидан далолат беради.