I tema. Kurstın ma’qseti ha’m wazıypaları. Usı lektsiyada «Gidrometriya»

Kalkımalar ja’rdeminde tezlikti esaplaw. Suwdın’ ag’ıs tezligin o’lshewde yamasa anıqlawda qollanılatug’ın usıllardan ja’ne biri qalqımalar usılı bolıp esaplanadı. Suw betinde juziwshi qattı dene qalqıma bola aladı.Kalqımalar islew printsipi,duzilisi,ko’rinisine qarap bir qansha turlerge bo’linedi:
1) suw juzinde(betinde) suziwshi qalqımalar;
2)Teren’lik qalqımaları;
Z) integrator qalqımaları;
4) gidrometriyalıq tayaqsha.
Suw juzi qalqımaları suw betinde ag’ıp baradı. Ha’zirgi waqıtta standart halda ag’ashtan islenedi. Aylana yamasa krest formasında jasaladı.
Da’rya ken’ligi 100 m ge deyin bolsa, aylana formadagı
(d 15-30 sm; qalın’lıg’ı 2-4 sm ), darya kenligi 100 m den ulken bolsa, qalqımalardın’ krest formasındag’ılar isletiledi ( uzınlıg’ı 60 sm; kenligi - 20 sm; qalın’lıgı - 4 sm ).
Terenlik qalqımaları menen belgili teren’liktegi tezliklerdi o’lsheymiz. Bul qalkımalar 2 bo’limnen ibarat. 1 – bo’limi jen’ilirek boladı,2-bo’limi tiykarg’ısı bolıp,awır deneden(zattan) jasaladı.
Keyin olardı jip penen tutastıramız.Jipti uzaytırıp ha’mde qısqartırıp turıwımız mumkin.Teren’lik qalqımaları menen vertikal boyınsha ortasha tezlikti tabıwımız mumkin.
İntegrator kalkımalar-terenlik boyınsha ortasha tezlikti anıqlaydı.Bunda tennis sharshası suw betine qalqıp shıg’adı. V tezlikti beredi. Tınısh jag’dayda tezlik
V SL boladı.
Gidrometriyalıq tayaqsha o’zenge tiymesligi ha’m 0.8-0.9 teren’likte bolıwı kerek.
Kalqımalar menen o’lshengen tezlik haqıyqıy tezlikten ulken boladı,bul na’rsege turbulentlik sebebshi boladı.Ulıwma joqarıda tanısıp shıg’ılg’an qalkımalar juda’ az yamasa ulıwma qollanılmaydı. Bunda samal bolmaslıg’ı,suw o’simlikleri,muz ha’diyseleri bolmaslıg’ı, darya o’zeni tuwrı sızıqlı ko’riniste bolıwı kerek.
Kalqımanın’ paydalı ta’repi sonnan ibarat, qırg’aqta turıp suw tezligin o’lshey alamız. Ma’selen, suw tasqınları da’wirinde vertushka menen o’lshew qa’wipli,bundada qalqıma menen suw tezligin o’lshew mumkin ha’m sonın’ menen birge bul usılda vertushkaga qarag’anda az waqıt sarıplanadı.