I-modul. Kirish. Badiiy adabiyotning umumiy xususyatlari 1-mavzu: Adabiyotshunoslikning asosiy va qo‘shimcha tarkibiy qismlari (2 s)

Adabiyotshunoslikning asosiy tarkibiy qismlari.

T.Boboyev adabiyotshunoslikning tarkibiy qismlarini ikkiga tasniflaydi. Adabiyotshunoslikning tarixiga nazar tashlasak, o`tmishda, u alohida fan yoki bir butun holda bo`lmagan. Adabiyotshunoslik falsafa, antik, axloq, badiiy adabiyot bag`rida yashagan. Tarixiy jarayon, ахлоқ, badiiy adabiyot bag`rida yashagan. Tarixiy jarayon va taraqqiyot tufayli har to`rt qism bir-birining tug`ilishiga asos bo`’a boshlagan. “Adabiy tanqid” adabiy adabiy jarayonni o`rgani, adabiy jarayonni o`rganib, adaiyot tarixining vujudga kelishiga bois bo`lgan. “Adabiyotshunoslik metodologiyasi” “Adabiy tanqid” va ‘Adabiyot tarixi negizida paydo bo`lgan. “Adabiyot nazariyasi” “adabiy tanqid” ва “Adabiyot tarixi”ning rivojlanishi uchun, nazariy asos bo`lib xizmat qiladi.

Adabiy tanqid. Adabiyotshunoslik adabiy jarayonga “Adabiy tanqid” asosida kirib boradi. U har bir adabiy jarayonning dolzarb masalalarini kuzatadi va baholaydi. Yutuq va kamchilklarini belgilaydi. Jarayonda qalam tebratayotgan adiblar ijodini o`rganadi, tahlil qiladi va baho beradi. Ijodkorlarning sara va yangi yozilgan asarlarini o`rganib, tajribalarini umumlashtiradi, targ’ib qilinadi, yutuq va kamchiliklari aytiladi, ommalashtiriladi. Adabiy jarayondagi muhim tajribalarning keng qulich yoyishiga ko`mak beradi, jiddiy nuqsonlarning oldie olinadi. (“Shoxidamas, bargida”, “So`qmoqlar”). Shuning bilan birga tanqid kitobxonni estetik tuyg`usining shakllanishi va tarbiya topishiga mas`uldir.
O`zbek adabiy tanqidi tarixi o`n asrga tengdir. Uni metodoligik jihatdan ikkiga tasniflash mumkin:
1. IX аsrdan ХХ asrning oxirlarigacha bo`lgan o`zbek adabiy tanqidchiligi, ya’ni o`zbek mumtoz adabiyoti tarixi tanqidchiligi;
2. ХХ asr o`zbek adabiy tanqidchiligi tarixi, ya’ni u “realistic o`zbek adabiy tanqidi tarixi” deyiladi. Yevropa tipi.