I-mavzu: kirish. Fanning o’rganish usullari. Rivojlanish tarixi. Tayanch tizimi odam skeletini sinflanishi reja

(chorda dorsalis) 
yuqori uchidan rivojlanadi. U uch 
taraqqiyot bosqichi: parda, tog‘ay, suyak davrlarini o‘taydi. Parda davri homila hayoti birinchi oyining 
oxiri va ikkinchi oyi boshlarida o‘tib, bu davrda bosh miya mezenxima pardasi bilan o‘ralib parda yoki 
biriktiruvchi to‘qimadan tuzilgan parda boshni hosil qiladi.Kallaning yuz qismini hosil qiladigan 
biriktiruvchi to'qima homila bosh ichagi devorini o'ragan bo'lib, mezodermaning ventral qismidan yoki 
yon qatlamlardan taraqqiy etadi. Homila taraqqiyoti ikkinchi oyining boshida o'ng va chap tomonlarida 
ikkita paraxordal tog'aylar paydo bo'ladi. Ular dastlab mayda bo'laklardan iborat bo'lib, so'ngra o'zaro 
qo'shiladi. Shu davrda 
chorda dorsalis 
ni old tomonida, oxirgi miyaning ostida ikkita bosh 
trabekullalari vujudga keladi. Shu bilan birga, hidlov, ko'ruv, eshituv va muvozanat a’zolarining ustini 
qoplagan parda xaltalar ham tog'ayga aylanadi. Dastlab alohida-alohida bo'lgan tog'aylar o'zaro 
1
Gray’s Anatomy for Students,
3rd Edition with
STUDENT CONSULT
Online Access 
Drake, Vogl
& M itchell 
2014. ISBN: 978-0-7020-5131-9 
Human Biaology

---

8 
qo'shilib, bosh miyaga kirayotgan qon tomirlar va chiqayotgan nervlami o'raydi. Homila hayotining 
ikkinchi oyi oxiri va uchinchi oyi boshlarida tog'ay boshning ichki va tashqi asosi o'z shaklini 
oladi
.
Kallaning miya hamda yuz qismi suyaklari endesmal yo'l bilan suyaklanadi. Kallaning yuz qismi 
suyaklari visseral ravoqlardan taraqqiy etadi. Homilada 5 juft visseral ravoqlar bo'lib, ular boshning 
yonbosh mezenxima qatlamlaridan bir juftdan paydo bo'ladi. Ularning birinchi jufti pastki jag' ravog'i 
bo'lsa, ikkinchisi gioid ravoqdir. Qolgan uchinchi, to'rtinchi va beshinchi juftlari jabra ravoqlari nomi 
bilan ataladi. Pastki jag' ravog'i ikki: kvadrat tanglay