I-mavzu: kirish. Fanning o’rganish usullari. Rivojlanish tarixi. Tayanch tizimi odam skeletini sinflanishi reja

margo 
squamosus 
si chakka suyagi pallasi bilan, 
margo zygomaticus 
si yonoq suyagi bilan, 
margo parietalis 
si tepa 
suyagi bilan, 
margo frontalis 
si esa peshona suyagi bilan birikadi. 
Qanotsimon o'simtalar 
(processus pterygoideus) 
juft bo'lib tanadan katta qanot boshlanadigan 
joydan pastga qarab vertikal yo'nalgan. Ularning ichki yuzasi burun bo'shlig'iga qaragan bo'lsa, 
tashqi yuzasi chakka osti chuqurchasiga qaragan.Qanotsimon o'simtaning asosida oldindan orqaga 
yo'nalgan qanotsimon kanal 
(canalis pterygoideus), 
uning oldingi chekkasida yuqoridan pastga tomon 
qanotsimon-tanglay egati 
(sulcus pterygopalatinus) 
o'tadi. Qanotsimon o'simtalar ikki: ichki plastinka 
(lamina medialis) 
va tashqi plastinkadan 
(lamina lateralis) 
iborat. Old tomonda plastinkalar birikkan. 
O'simta plastinkalari orqa tomonda bir-biridan uzoqlashadi va ularning o'rtasida qanotsimon 
chuqurcha 
(fossa pterygoidea) 
hosil bo'ladi. Pastga tomon ikkala plastinka o'zaro qanotsimon o'yma 
(incisura pterygoidea) 
bilan ajralgan. Qanotsimon o'simtaning ichki plastinkasi nisbatan ingichka va 
uzun bo'lib, uchida ilmoqsimon o'simtasi 
(bamulus pterygoideus) 
bor. 
Yangi tug'ilgan chaqaloqning ponasimon suyagi to'rtta alohida qismdan tashkil topgan 
bo'lib, uning tanasi oldingi va orqa bo'lakdan iborat, o'zaro yupqa tog'ay qatlam bilan ajragan. 
Kichik qanotlar tananing oldingi qismi bilan birikkan bo'lsa, katta qanotlar undan tog'ay qatlam 
bilan ajraladi. Katta qanotlar yuzasi katta odamnikiga o'xshasa-da, ular yaxshi rivojlanmagan va 

---

11 
nisbatan kichik. Qanotsimon o'simta oldinga va yon tomonga qiyshaygan. Emizikli davrda suyak 
tanasining oldingi va orqa qismlari o'zaro qo'shiladi. Uch yoshlarda katta qanotlar tanasi bilan 
birikib, ponasimon sinus paydo bo'la boshlaydi. Bolalikning birinchi davrida ponasimon suyak 
kattalamikiga o‘xshaydi, ammo uning relyefi to‘liq takomiUashmagan bo'ladi. Bolalikning 
ikkinchi davrida suyak relyefi kuchayadi va ponasimon sinus kattalashadi. Balog‘at davrida suyak 
relyefida shaxsiy va jinsiy belgilar paydo bo'ladi. 15—18 yoshlarda ponasimon va ensa suyaklari 
o‘zaro qo'shiladi.