|
Тизимнинг олтита асосий турлари. Ташкилотнинг ҳар бир поғонасида
хизмат килувчи маълум турдаги тизимлар ва уларнинг ташкилотдаги
аҳамиятини
кўриб
чикамиз.
5.2-жадвалда
ташкилотнинг
ҳар
бир
поғоналаридаги ахборот тизимларининг турлари ва тушунчалари кўрсатилган.
5.2-жадвал
Тизимнинг олтита асосий турлари
Тизим турлари
Стратегик поғона тизимлари
Бошқарувчиларга
қарор қабул
қилишда кўмакла-
шувчи тизимлар
(Б.КК.К.К.Т)
5 йиллик
оператив
режа
5 йиллик
оператив
режалаш-
тириш
5 йиллик
бюджет
башорати
Дароматни
режалаш-
тириш
Ходимлар
фаолиятини
режалаш-
тириш
Бошқариш поғонасидаги тизимлар
Бошқарув ахборот
тизимлари
(БАТ)
Сотувни
бошқа-
риш
Хомашѐ
захирасини
назорат
қилиш
Бюджетни
йиллик
режалаш-
тириш
Капитал
йўналиш-
ларини таҳлил
қилиш
44
Қарор қабул
қилишга
кўмаклашувчи
тизим
(ҚҚҚКТ)
Сотув
ҳудуд-
лари
таҳлили
Ишлаб
чиқаришни
календарик
режалаш
тириш
Харажат-
ларни
таҳлил
қилиш
Рентабел-
ликни
таҳлил
қилиш
Шартнома-
лар бўйича
харажатлар
ни таҳлил
қилиш
Билим даражаси тизимлари
Билимлар билан
ишлаш тизимлари
(ББИТ)
Лойиҳачи
лар
График ишчи
станциялари
Бошқарув ишчи станциялари
Иш юритишни
автоматлаштириш
тизимлари
(ИЮАТ)
Матнни
қайта
ишлаш
Ҳужжатларни тақдим
этиш
Электрон календарь
Операцион поғона тизимлари
Сўровларни
диалогли қайта
ишлаш тизимлари
(СДҚИТ)
Машина-
вий
назорат
Қиммат
ли қоғоз-
ларнинг
олди-
сотдиси
Тўлов
ҳужжати
Рағбатлан-
тириш
Буюрт-
маларни
текшириш
Корхона-
ни ка-
лендарь
режалаш
тириш
Тўловлар
Ўқитиш ва
ривожланиш
Буюртма-
ларни қайта
ишлаш
Матери-
алларни
юритиш
ни
назорат
қилиш
Нақд пул
воситала
рини
бошқа
риш
Дебиторлар
ҳисоби
Ходимлар
ҳисоботла-
рини сақлаш
Сотиш ва
маркетинг
Ишлаб
чиқариш
Молия
Бухгалтерия
Инсон
ресурслари
Ташкилот стратегик поғонада бошқарувчиларга қарор қабул қилишда
кўмаклашиш тизимлари (exesutive support systems)га, бошқарув ахборот
тизимлари (management informational systems)га бошқариш поғонасида қарор
қабул қилишга кўмаклашувчи (desision support systems)га, билим поғонасида
билим тизимлари (knowledge work systems) ва иш юритишни автоматлаштириш
тизимлари (offise Automation Systems)га ҳамда фойдаланиш поғонаси
(СДҚИТ)да сўровларни диалогли қайта ишлаш тизимлари (transastion prosessing
Systems)га эга.
Шундай қилиб, ташкилотдаги барча тизимлар турли бошқарув
поғоналари – савдо-сотиқ ва маркетинг, ишлаб чиқариш, молия бухгалтерия
ҳисоби, инсон ресурслари каби функциялардаги ходим ва менежерларга ѐрдам
беришга хизмат қилади.
5.3-жадвал ахборот тизимларининг 6 та турлари хусусиятларини кўрсатиб
беради.
45
5.3-жадвал
Тизим
турлари
Ахборотни
киритиш
Қайта ишлаш
Ахборотни
чиқариш
Фойдаланувчилар
БҚҚҚКТ
Маълумотлар
йиғиндиси:
ташқи, ички
Графика;
моделлаштириш;
фаоллик
Графика,
сўровларга
жавоблар
Бош менежерлар
ҚҚҚКТ
Суст шаклланган
маълумотлар;
таҳлил қилинган
моделлар
Моделлаштириш;
таҳлил қилиш;
фаоллик
БАТ
Якуний
операцион
маълумотлар;
катта ҳажмдаги
маълумотлар;
содда моделлар
Оддий
ҳисоботлар;
оддий моделлар;
содда таҳлил
Ҳисоботлар
Ўрта менежерлар
ББИТ
Лойиҳанинг
техник
маълумотлари;
маълумотлар
базаси
Моделлаштириш Моделлар,
графиклар
Мутахассислар,
техник ходимлар
ИЮАТ
Ҳужжатлар, иш
жадвали
Бошқарув
ҳужжатлари,
режалаштириш,
алоқа
Ҳужжатлар,
графиклар,
почта
Хизмат
кўрсатувчилар
СДҚИТ
Ахборот узатиш,
натижалар
Тартиблаш;
рўйҳат тайѐрлаш;
бирлаштириш;
Ўзгартириш
Батафсил
ҳисоботлар,
рўйхатлар
Оператив
ходимлар,
бошқарувчилар
Ҳар бир тизим ташкилотни турли поғонада ишлатиладиган таркибий
кисмларга эга. Оддий котиб БАТдаги ахборот олиши ѐки менежердаги
маълумотларни таҳлил қилиш керак.
Ҳар бир поғонанинг ичида тадқиқотчилар қабул қилган қарорларни
тузилмали ва тузилмасизларга туркумлайди.
Тузилмасиз қарорлар амалдаги соҳада муҳокама қилинган, баҳоланган ва
киритилган қарор бўлиб, ушбу қарорларнинг ҳар бири ўзига хос, муҳим бўлади
ҳамда унинг келиб чиқиши аниқ бўлмайди, маълум бир услубият бўйича ишлаб
чиқилмайди.
Тузилмали қарорлар эса аксинча, такрорланувчи ва одатий бўлади,
уларни қабул қилишда маълум жараѐнлар бажарилади. Баъзи қарорлар суст
тузилмали бўлади, бундай ҳолатларда масалани ечишда бир қисми аниқ
жараѐнлар орқали амалга оширилади.
Қуйи бошқарув поғонасидаги ходимлар тузилмали масалаларни ҳал
этади. Стратегик поғонадагилар тузилмасиз масалаларга жавоб излайдилар.
Билим билан ишловчи ходимлар ҳам тузилмасиз масалаларни ҳал этадилар.
Ташкилотнинг деярли барча бошқарув поғоналарида структурланган ва
тузилмасиз масалалар мавжуд.
46
Do'stlaringiz bilan baham: |
