I дастурлаш тиллари, уларнинг классификацияси pascal дастурлаш тили

Pascal тили алфавити

Turbo Pascal тили алфавитида ASCII даги 32 дан 255 гача кодланган барча белгилар ишлатилади.

1. 
   лотин ва рус алфавити ҳарфлари — бу белгилардан ўзгарувчиларни, ўзгармасларни, белгиларни, процедура, функция ва дастур номларини ифодалашда фойдаланилади;
   
2. 
   рақамлар: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9;
   
3. 
   амал белгилари: +, -, *, / — арифметик амалларни ифодалашда фойдаланилади;
   
4. 
   муносабат белгилари: <, >, = — муносабат амалларини ифодалашда фойдаланилади;
   
5. 
   ажратувчи белгилар: нуқта(.), вергул(,), нуқтали вергул(;) , икки нуқта(:), апостроф(') — идентификаторларни, сонларни, ҳизматчи сўзларни бир-биридан ажратиб туриш учун ҳизмат қилади;
   
6. 
   қавслар: (, ), [, ], {, };
   
7. 
   бошқа белгилар: !, @, #, %, ?, &.
   

Ўзгарувчини ифодалашда ҳарфлардан, рақамлардан ва бошқа белгилардан фойдаланиши мумкин, лекин ўзгарувчиларнинг биринчи белгиси лотин алифбосининг ҳарфи, кейинги белгилар эса лотин ҳарфлари, араб рақамлари ва «_» белгисидан иборат бўлиши мумкин. Ўзгарувчилар учун бўш жой белгисидан фойдаланиш мумкин эмас.
Ўзгарувчиларнинг узунликларини 63 тагача бўлган белгилар орқали ифодалаш мумкин. Ундан ортиғини ёзиш мумкин бўлсада, Turbo Pascal тили транслятори уларни бир биридан фарқламайди. Ўзгарувчиларнинг номи сифатида лотин харфларидан фойдаланилганда катта ва кичик ҳарфлар фарқланмайди.
Ўзгарувчилар иҳтиёрий дастурда ишлатилади. Процедура ва функцияларда эълон қилинган ўзгарувчилар локал ўзгарувчилар, асосий дастурда эълон қилинган ўзгарувчилар глобал ўзгарувчилар деб юритилади. Агар ўзгарувчи асосий дастурда ҳам, процедура ва функцияларда ҳам эълон қилинган бўлса, дастур танасида ўзгаруви учун ўзлаштирилган қиймат процедурада эълон қилинган ўзгарувчининг қийматига таъсирини ўтказмайди.
Махсус белгиларни ўз навбатида яна қуйидагиларга бўлиш мумкин:
урғу (пунктуация) белгилари:
«{« ва «}», «(*» ва «*)» – изоҳ,
[, ] – жадвал индексининг сатр узунлиги,
(, ) – арифметик ифодани, параметр рўйҳатини ажратиш,
' – апостроф белгиси, сатр константани ажратиш,
:= – идентификаторларга қиймат бериш,
# – белгини коди орқали ифодалаш,
«$» – компиллятор директивасини ифодалаш,
^ – белги типини аниқлаш ва бошқа белгилар киради.
Паскаль тилида «резервланган сўзлар» термини киритилган бўлиб, улар операторлар, процедуралар, функциялар, ўзгармаслар, типлар, директивалар ва шу кабиларни ифодалаш учун ишлатилади. Резервланган сўзлардан ўзгарувчи, ностандарт процедуралар ва функциялар, фойдаланувчи ўзгармаслари сифатида фойдаланиш мумкин эмас.