I bob. Sudralib yuruvchi hayvonlar sinfiga tavsifnoma

Tashqi kurinishi. Ilon tanasining uzunligi 1,25 metrgacha bo’lib, iana rangi qum rangida, sarg’ish, och jigarrang bo’lib, ustida qator qora yo’llari bor. Gavdasi ingichka, bo’yi uzun va boshi kichkina bo’ladi.
Hayot tarzi. Boshqa ilonlarga o’xshab erda sudralib yurmasdan gavdasini ko’tarib, burib yuradi. Mana shu layoqati bu ilonni issiq jazirama kunlarda bemalol yurishini ko’rsatadi. O’q ilondan boshqa ilonlar yoz kunlari, kunduzi umuman uchramaydi. Bu ilon o’zini dushmandan juda ehtiyot qiladi. Biron sharpa sezsa tezda qochishga yoki yashirinishga harakat qiladi. Uning harakati shu qadar tezki , odamlar uni quvlab etolmaydi. Shuning uchun ham o’q-ilon deb nom olgan. O’z o’ljasini saksovullar yoki butalar ustida qimirlamay yotib, kutadi. O’ljasigi o’qdek otilib, bo’g’a boshlaydi. Og’zini katta ochib o’ljasini bosh qismidan yuta boshlaydi.
O’q ilon 3-6 gacha tuxum qo’yadi. Tuxumdan bolasi iyul-avgust oylarida chiqadi. O’q ilonlar qishki uyquga guruh bo’lib ketadilar.
Zaxarli hayvonlar chaqishidan zaharlanganda ko’rsatiladigan birinchi va to’g’ri yordam bemorni keyingi xayoti uchun juda muhim o’rin tutadi.Ilon chaqqan joydan bir necha soniyalar ichida zaharni so’rib tashlash zarur. 5-7 soniyalar ichida qilingan bunday tadbirda zaharning 40 %ini so’rib tashlash mumkin. Bunday chora og’iz bo’shlig’ida yorilishlar, chaqalar, mayda yaralar, tish milklari shikastlanmagan, oshqozon ichak tizimida yallig’lanish va yaralari bo’lmagan insonlar qilishlari mumkin. So’rib olingan suyuqlikni darrov tuflab tashlab, og’zini suv yoki marganstovkani kuchsiz eritmasi bilan chayish zarur. Chaqqan joy shisha boshlasa, yaradan zaharni so’rishni to’xtashish kerak.
Ilon chaqqanida organizmga kirgan zahar asosan limfa tomirlari bo’ylab tarqalgani uchun harakatni to’xtashish maqsadida bemorni gorizontal holatda yotqizilib, ilon chaqqan joyga (oyoq, qulga) shina, taxtachalar qo’yilib maxkamlanadi. Aks holda zahar muskullari qisqarishi tufayli butun organizmga tarqaladi.
Chaqqan joyni anteseptik moddalar bilan tozalab, toza bog’lam qo’yish zarur. Bemorga juda ko’p miqdorda issiq suyuqliklar (choy, qaxva, mineral suv, suv) ichirish zarur. Suyuqliklar bemor organizmidagi zaharning miqdorini kamaytirib, zaharni siydik orqali chiqib ketishini ta’minlaydi. Siydik haydovchi preparatlar berish mumkin.