I bob. O’zgaruvchan tok zanjirlari 1 asosiy ta’riflar

108 rasm. Trubasimon bakli uch fazali moyli transformator bir qismining aqiщpmi:
1 — katok (g’altak)lar, 2 — moy tushirish jumragi, 3 — izolyasiya lovchi qilindr, 4 — yuqori kuchlanish chul­kami, 5 — past kuchlanish chulgami, 6 — $zak, 7 —«ter­mometr, 8 — past kuchlanish qismlari, 9 — yuqori kuchlanish qismlari, 10—moy uchun Kengaytirgich, 11— gazli rele, 12— moy satdosh kqrsatkich, 13•» radiator l armatorlarning uch fazali gruppasini ish latishga ruxsat etiladi.

Uch fazali transformatorning sisma lari fazalar ketmaketligi tartibida belgilanadi: yuqori kuchlanish tomonida A, V, S sismalar — chulg’amlarning bo shi, X, Y,Z— ularning oxiri; past kuchlanish tomonida — tegishlicha a, , s va x, u, z (104rasm, b ga s.).

Uch fazali transformator chulg’amlari asonsan yulduzva uchburchak usulida ula­nadi.

Ulardan eng oddiy va arzoni trans­formatorning ikkala chulg’amini yulduz usulida ulashdir, bunda chulg’amlarning zqyar biri va uning izolyasqyasi (neytral nuqta puxta yerga ulanganda) fasat fa­za kuchlanishi bilan liniya tokiga qi sonblangan bo’lishi kerak; transformator chulg’amidagi uramlar sonpi kuchlanishga to’gri proporsional bo’lgani uchun de­mak, chulhamlarni yulduz usulida ulash chulg’amlarning x;ar birida uramlar soni kam bo’lishini, lekin izolyasiyali ut kazgnchlar kesimining katta va fasat faza kuchlanishiga qisonblapgan bo’lishi­ni talab etadi. Ikkala chulgamni yulduz usulida ulash kichikros va urta quvvatli (taxminan 1800 kV • A gacha) transformatorlar uchun keng sullanila di. Yulduz usulida ulash yukori kuchla­nish uchun eng masbuldir, chunki bunda chulg’amlarning izolyasiyasi fasat faza kuchlanishiga xisonblanadi. Kuchlanish kan cha yuqori va tok qancha kam bo’lsa, chul ramlarni uchburchak usulida ulash shun­cha simmatga tushadi.

Chulg’amlarni uchburchak usulida ulash katta toklarda konstruktiv jihatdanqulay.Xuddi shu sababli UIA ulash katta quvvatli traisformatorlarda, past kuchlanish tomonida ngytral sim talab etilmaydigan lollarda keng sul laniladi.

Uch fazali transformasiyalashda fa sat faza kuchlanishlarining nisbati £I_]fIU₂f do_Imo birlamchi va ikkilamchi chulg’amlar uraml.chri sonining kisbatiga wjw₃ tasriban teng bo’ladi; liniya kuch­lanishlarining nisbati esa transforma­tor chulg’amlarining ulanish usuliga boglis. Ulanish usuli bir xil bo’lganida (YIY yoki DIA) liniya kuchlanishlari­ning nisbati ham transformasiya koef­fisiyentam teng bo’ladi. Lekin tur li usulda ulanganda (UIAva AIK) liniya kuchlanishlarining nisbati bu koeffi siyentdan 3 marta kam yoki ko’pbo’ladi. Bu esa transformator chulg’amlarining ulanish usulini tegishlicha uzgartirnb transformatorning ikkilamchi liniya kuch lanishini rostlaщ_Imkonini beradi.

TRANSFORMATORLAR

Chulg’amlarINING ULANISh GRUPPALARI

Transformatorning ikkinchi chulgami dagi tok Lens prinsipiga muvofis birlamchi tokning yo’nalishiga qaramaqarshibo’lishi kerak; iste’molchidagi tokning nisbiy yo’nalishiga kelgan da shuni aytpsh kerakki, ikkilamchi chulg’amqismlari tegishlicha tanlanganda (107rasm) iste’molchidagi tok bilan kuch­lanish faza jixatdzn birlamchi kuchla­nish bilan tokka mos tushishi yoki faza jihatdan ularga qaramaqarshibo’lishi mumkin.Birinchi xolda iste’molchidagi tokning yo’nalishi iste’molchi bir­lamchi zanjirga bevoqima ulangandagi kabi bo’ladi. Tokning Yansbiy yo’nalishi ikkilamchi kattalikning nisbiy fazasi ni belgilaydi, bu xol traksformator lar parallel ulanganda, o’lchash trans formatorlarida va boshsalarda juda mux_Im. Transformatorlarki ulanish gruppalari bo’yicha ajratish ikkilamchi kuchlanish fazasining birlamchi kuchla­nish fazasiga nisbatan siljishini shart li belgilash uchun xizmat qiladi.Trans­formatorning ulanish gruppasini anis lashda uning yuqori kuchlanishi birlam­chi kuchlanish.past kuchlanishi esa ikki­lamchi kuchlanish hisoblanadi.

Yuqoriva past liniya kuchlanishlari orasidagi fazalar siljish burchagining