I bob "O’zbekiston konstitusiyasini o’rganish" O’quv kursi, uning

Demokratik tuzum konstitusiyaviy qonunchilik-ka rioya qilinishi, barcha fuqarolarning o’z huquq va erkinliklaridan to’la foydalanish imkoniyati mavjudligi, ko’ppartiyaviylik, erkin matbuot, qo-nunlashtirilgan diskriminasiya (huquqlar cheklani-shi) ning yo’qligi, mustaqil sud tizimi va hokazo-lar bilan xarakterlanadi.
Avtoritar tuzum davlat qarorlarini qabul qi-lish konstitusiyaviy mexanizmni oligarxiyaga bo’y-sundiradi, hokimiyatni amalda diktator qo’lida mar-
22
s
kazlashtiradi, ijroiya hokimiyatni kengaytirib, uni nazoratsiz va hyech kimga hisob bermaydigan qilib qo’yadi. Bu tuzumda aholining barcha qatlamlari xat-ti harakatlari ustidan nazorat o’rnatiladi, fuqa-rolik huquqlari va erkinliklari yo’qqa chiqarila-di. Bunday holatda konstitusiyaviy tartib cheklan-magan, favqulodda yoki harbiy vaziyat bilan almashadi, tuzum qurolli kuchlarga suyanadi.
Totalitar tuzum qo’pol repressiyalar, fikr us-tidan nazorat o’rnatish, muxolifat va erkin matbu-otni batamom yo’q qilish bilan xarakterlanadi. Hokimiyatning o’ta markazlashuvi dohiychilikni tug’-diradi, parlament muassasalari va mustaqil sud-larning amalda yo’q qilinishiga olib keladi. Kons-titusiyaviy "huquq" bunday tuzumda faqat bir partiyaning diktaturasini qonunlashtiradi.
Siyosiy tuzumlar ko’rsatilgan ana shu uch asosiy tur bilan cheklanmaydi. Boshqa ko’pgina oraliq tu-zumlar ham mavjud.