I bob. Muammoning ilmiy nazariy asoslari

BOB. KICHIK MAKTAB YOSHIDAGI AQLI ZAIF BOLALAR RUHIYATINI PSIXOLOGIK TEKSHIRISH

2.1 Maktabgacha yoshdagi aqli zaif bolalarni psixologik tekshirish
Ruxiyatni o'rganishning aloxida, o'ziga xos samarali usullaridan biri testlardan foydalanishdir. Shuni e'tirof etish juda o'rinliki, testlar ruxiyatni o'rganishning yaxshi usuli ekanligi uzoq yillar davomida bizning mamlakatimizda yetarlicha tan olinmadi. So'nggi yillarda bu kamchiligimiz to'g'rilanmoqda. Testlar asosan tekshirilayotgan bolada u yoki bu sifat, egallagan bilimlar darajasi, bolaning tayyorgarlik darajasini aniqlash uchun xizmat kiladi. Turlicha tuzilishga, mazmunga ega bo'lgan testlar qo'llash orqali bolalarning aqliy koeffitsienti aniqlanadi. Albatta, testlarni qo'llash bizga kerak bo'lgan ma'lumotlarni yetarli darajada bera olmasligi mumkin. 1969 yilda Vashingtonda psixiatrlarning kengashida bolalarning aqliy koeffitsientini faqatgina testlardan foydalanmasdan, balki qo'shimcha tarzda boshqa usullardan ham foydalanish tavsiya etildi.
Testlarni qo'shimcha vositalar sifatida qo'llash taqlif kilindi. Asosiy usul esa, bolani birmuncha uzoq muddat tibbiy, pedagogik tekshirish o'rinli ekanligi ko'rsatib o'tildi. Lekin, barcha usullar orasida tekshiruvchining "diagnotsik ko'zi" katta ahamiyatga ega.
Psixologik tekshirishda test, savolnomalar o'tkazilishi:

• 
  aqliy rivojlanishni me'yorida rivojlanish bilan solishtirgan holda baholash;
  

• 
  fikrini o'rganish, shaxsiy motivatsiyasi hamda munosabatga kirishishi o'rganiladi. Psixologik tekshirish mazmuni. Bolani ruhiy rivojlanishini aniqlash hamda
  

oliy psixik funktsiyalarining holatini baholashda aqliy faoliyatning turli jabhalarini: aqliy ishlash qobiliyatining holati, diqqati, idroki, xotirasi, tafakkuriva nutqining xususiyatlarini o'rganish va yoritish zarur. Zaruriyat tug'ilganda: oilaning ichki va bolaning ota-onasi o'rtasidagi, tengdovdlari bilan munosabati, o'zini-o'zi baxolashi kabilar tekshiriladi.

Psixologik tekshirishning natijasi psixologik xulosa tuzish, Tibbiy-Psixologo-Pedagogik-Komissiyaning umumiy xulosasini, tavsiyalarni muxokama qilish va ishtirok etish bilan yakunlanadi.
Aqliy ishlash holatini tekshirish. Aqliy ishlash holatini o'rganish turli kamchiliklarni, bu nuqsonlarning bola akliy faoliyati tuzilishiga ta'sirini aniqlashga imkon beradi. Aqliy ishlashning buzilishlari turli xarakterda va darajada namoyon bo'lishi mumkin. Aqliy ishlash qobilyatini yengil, o'rta va yaqqol (qo'pol) buzilishlarga ajratish mumkin. Lekin bunday ajratish taxminiy ekanligini aytish lozim. Chunki u ko'p omillarga bog'liq va psixolog tomonidan kasbiy tajribasidan kelib chiqqan holda ma'lum darajada su'bektiv tarzda aniqlanadi.
Namoyon bo'lish darajasidan tashqari, kamchilik sababini aniqlash lozim.
Aqliy ishlash qobiliyatining buzilishlari turlicha ko'rinishda bo'lishi mumkin:

a)bir maromda pasayishi (tekshirish davomida buzilishning namoyon bo'lishi taxminan bir xilda bo'ladi);

b)tebranishli xarakterda (tekshirishda aqliy ishlay olishi tebranishi kuzatiladi);
v)toliqish xarakterida (tekshirishning oxiriga kelganda aqliy ishlay olishining pasayishi);
g)murakkab (masalan: umumiy pasayishda aqliy tebranishi);
Aqliy ishlashning qobiliyati buzilishining aralash formalari xam uchraydi, ular bilan korreksion ishlarni olib borish uchun, to'g'ri baholash lozim, unda qaysi buzilish turi ko'proq ifodalanayotganini ajratish kerak.