I-bоb. Axborot tizimlari 1 Axborot tizimlari tushunchasi

Axborot tizimlarining asosiy vazifasi
– barcha resurslarni samarali 
boshqarish uchun iqtisodiy ob’ektlarga kerakli bo’lgan axborotlarni ishlab chiqish, 
iqtisodiy ob’ektni boshqarish
uchun axborot va texnikaviy muhitni yaratishdan iborat. 
Boshqaruv tizimini krib chiqish davomida 
boshqaruvning
quyidagi 
uchta 
darajasini
ajratib krsatish mumkin: 
strategik, taktik
va 
tezkor
(3.2-rasm). Ushbu har 
bir darajalarning z vazifalari bo’lib ularni hal etishda axborotga bo’lgan ehtiyoj, ya’ni 
axborot tizimiga nisbatan talab yuzaga keladi. Bu talablar axborot tizimidagi tegishli 
axborotlarga qaratilgan. Axborot texnologiyalari talablarni qayta ishlash va mavjud 
axborotlardan foydalanib javoblarni shakllantirish imkonini beradi. SHunday qilib, 
boshqaruvning har bir darajasida kerakli qarorn-i qabul qilish uchun asos bluvchi 
axborot paydo bo’ladi. 
3.2-rasm. Boshqaruv darajasiga ko’ra axborotning taqsimlanishi 
Boshqaruv darajasi ahamiyatligiga ko’ra qancha yuqori blsa, mutahassislar va 
menejerlarning axborot texnologiyalari yordamida bajaradigan ish hajmi shuncha kam 
bo’ladi. Biroq, bu holda, axborot tizimining murakkabligi va intelektual imkoniyatlari 
hamda menejerning qaror qabul qilish chog’idagi roli ortadi. Boshqaruvning har qanday 
darajasi turli miqdor va turli darajadagi axborotga muhtoj bo’ladi.
Piramida asosini shunday axborot tizimi tashkil etadiki, uning yordamida 
ijrochi – xodimlar ma’lumotlarni qayta ishlash bilan, quyi bg’indagi menejerlar esa – 
tezkor boshqaruv bilan shug’ullanishadi. Piramida yuqo-risida – strategik boshqaruv 
darajasida axborot tizimlari z rolini zgar-tiradi va belgilangan vazifa yomon bajarilgan 

---

sharoitda qaror qabul qilish bo’yicha yuqori bg’in faoliyatini qllab–quvvatlovchi 
strategik darajaga aylanadi. 
Axborot va qarorlar mazmuniga muvofiq iqtisodiy ob’ektda ma’lum bir 
darajaning axborot tizimi paydo bo’ladi (3.3-rasm). 
Axborot tizimidagi ishlar quyidagi maqsadda olib boriladi: 
- axborotga bo’lgan ehtiyojni aniqlash;
- axborot to’plashni amalga oshirish;
- tashqi yoki ichki manbalardan axborot kelishini amalga oshirish; 
- axborotni qayta ishlash, uning tliqligi va ahamiyatini baholash hamda uni 
qulay krinishda taqdim etish;