I bob. Auto cad dasturi va qirqim turlari haqida

Ilmiy komp’yuter grafikasi
Ilmiy grafika ilmiy tadkikotlar o‘tkazish: geografik, jismoniy, biologik va 
boshka tabiiy xodisalarni o‘rganish uchun mo‘ljallangan. 
Ilmiy komp’yuter grafikasi sinfini rivojlantirishning asosiy yo‘nalishi — uni 
ilmiy ma’lumotlarni ko‘rish uchun ko‘llashdir. Bu yo‘nalish zamonaviy adabiyotlarda 
favkulodda keng, ikgisodiy ko‘rsatkichlarni grafiklar ko‘rinishida taksim etishdan 
(buning uchun SHK eng oxirga modeliga ega bo‘lish shart emas) to ekranda real 
vakgda yadro reaksiyasi xakidagi axborotlarning juda katta okimini model 
ko‘rinishida aks ettirishgacha talkin kilinadi, buning uchun zamonaviy grafikli ishchi 
stansiya zarur.
Bunga bir necha katlamlarni: koordinatali tur, konturli tasvir, shartli belgilar, 
belgilarning ma’nosi, pozitsion menyu va boshkalarni aks ettirilishiga ega grafik 
ob’ekt ko‘rinishidagi xaritalar (geografik, okean) tasviri xizmat kilishi mumkin. 
Bunday xarita ma’lumotlarni joyning ma’lum xududini tasvirlash fonida taksimlash 
xarakterini taxlil kilishda yordam berishi yoki xududni o‘zlashtirish variantlarini 
xisoblashda asos bo‘lishi mumkin. Ilmiy grafika tizimiga katta mikdordagi matematik 
formulalarga ega ilmiy xujjatlarni rasmiylashtirish tizimini xam kiritish mumkin. 
 
Axborot texnologiyalarni o‘quv jarayoniga qo‘llash usullari

---

9 
Axborot texnologiyalarni o‘quv jarayoniga qo‘llashda o‘qitishning mazmunini 
takomillashtiruvchi shakl va metodlarni izlab topish masalasi muhim o‘rin tutadi. 
Pedogog xodimlarning asosiy maqsadlaridan biri har bir talabaga rejalashtirilgan 
o‘quv-materiallarini yetkazib berish va uni o‘zlashtirish darajasini oshirishga 
erishishdan iborat. Shu bois ma’ruza darslariga mavzularni tushintirishning murakkab 
emasligi va qabul qilishning osonligi kabi xususiyatlar xos bo‘lishi lozim. Ma’ruza 
darslarida mavzular bo‘yicha o‘quv materiallariga tegishli hamma savollarni qamrab 
olingan va ular juda sinchkovlik bilan tanlangan bo‘lishi kerak. 
Har bir fan o‘qitilishi uchun, odatda belgilangan maqsadga ko‘ra, uning 
mazmuni tanlanadi. Uning o‘zlashtirish uchun mos metodlar, o‘quv vositalari va 
nihoyat bularga mos o‘qitish shakli tanlanadi. 
Ta’limda uzliksizlikni ta’minlash, metodik tizim deb ataluvchi maqsad, 
mazmun, metod, vosita, shakl kabi uning tarkibiy qismlari orasidagi uzviy aloqalarga 
bog‘liq. O‘qituchi-talabalarning psixologik tayyorgarliklari, fikirlash darajalariga 
qarab, har bir ta’lim bosqichi uchun mos mazmunini bayon qilish mantiqi va 
metodlari mavjud. 
O‘quv materiallarini obrazlar ko‘rinishda taqdim etish; 
1. Diferensial va individual o‘qitish jarayonini tashkil qilish; 
2. O‘qish jarayonini baholash, teskari aloqa bog‘lash; 
3. O‘z-o‘zini nazorat qilish va tuzatib borish; 
4. O‘rgatilayotgan fanlarni namoish etish va ularning dinamik jarayonini 
ko‘rsatish; 
5. Fan mavzularida animatsiya, grafika, multiplikatsiya, ovoz kabi kompyuter va 
axborot texnologiyalaridan foydalanish; 
6. Talabalarni mustaqil ishlashlari uchun imkoniyat yaratish; 
7. Masofadan o‘qitish tizimining o‘quv adabiyotlari sifatida qo‘llash; 
8. Ta’lim tizimida o‘quv-laboratoriya ishlarini bajarishda tejamkorlikka erishish 
kabi imkoniyatlar yaratadi. 
Masofaviy ta’lim kurslarini tuzishda multimedia vositalaridan va gipermatn 
texnologiyalaridan 
keng 
foydalaniladi. 
Giperizoxdan
foydalanish 
kurs 

---

10 
strukturasining nochizikli bulishiga, tinglovchining butun kurs teksti bo‘yicha 
mustaqil o‘rganish strategiyasi buyicha xarakat qilish imkonini beradi. Gipermatn- 
materialning turli kismlari orasidagi izohlar bilan ta’minlangan interaktiv uquv 
materialini yaratish imkoniyatidir. Gipermatn imkoniyati o‘qituvchi uchun 
materialni katta sondagi fragmentlarga ajratish imkonini berib, ularni giperizoh 
bo‘yicha biror mantiqiy zanjirga tizishga imkon beradi. Bu erda keyingi qadam-bir 
material buyicha xar bir o‘quvchi uchun, ularning bilim darajasiga qarab xususiy 
ukuv qo‘llanmasi yaratish bo‘lishi mumkin. Giperizohlar tashqi axborot manbalariga 
murojaat qilishga imkon berib, kursni Internet tarmog‘ining bir qismiga aylantiradi. 
Shunga qaramay, o‘quv protsessida saytdan foydalanishning amaliy tajribasi shuni 
kursatadiki, bu struktura ko‘pgina imkoniyatlarga egadir. Internetdagi ulkan axborot 
xajmi, umumiy strukturaning borligi, Internetda axborot qidirishni osonlashtiradi.
Keraksiz, tasodifiy axborotga ovora bo‘lib qolishdan. Ko‘p mamlakatlarning og‘ir 
xaetiy tajribasi shuni ko‘rsatadiki, o‘z xoliga quyilgan talaba, tezda keraksiz 
axborotlarga murojaat qila boshlaydi. 
O‘quv sifati bu texnologiyalardan foydalanadigan metodga bog‘lik.
Internetning boshqa xizmatlaridan ta’limda foydalanishdi. Elektron pochta, Internet-
konferensiyalar va o‘quv forumlari- o‘quv materialini muxokoma qilish va 
talabalarga o‘zaro yordam uchun ajoyib vositalardir. Ko‘pgina Amerika oliy o‘quv 
yurtlari o‘qituvchilari Internet-muloqotni quyidagi metod bilan jonlantiradilar: ular 
oldindan 10-12 ballni tinglovchi munozaraga ishtirok etgani uchun olishini e’lon 
qiladilar. E’tiborni kuchaytirish uchun o‘kituvchi odatda o‘zining shaxsiy savolini 
beradi, lekin o‘quvchilarga ham savol tashlash imkonini beradi. Xar kanday texnik 
yangilik kabi, xar-bir Internet-servislar, o‘quv jarayoniga optimal qo‘llanilish
imkoniyatiga egadir. Lekin bunga xam chegara bor. Extimol Web-kurslarni 
yaratishdagi asosiy qarorlardan biri-bu chegara bo‘lib, uning qanday darajada 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri kursni to‘ldirish yoki o‘rnini bosish darajasidir. Asosiy vositalardan 
yana biri multimediadir. 
Multimedia programma vositalari va apparatlari kompleksi bo‘lib, turli 
muhitdan 
foydalangan 
holda 
kompyuter 
bilan 
muloqotdir.
Multimedia 

---

11 
o‘rganilayotgan hodisani illyustratsiyalashning boy imkoniyatidir. Agar ilgari
orzuning chegarasi oq-qora film bo‘lgan bo‘lsa, xozirda zamonaviy texnik vositalar 
kompyuter animatsiyalari ko‘rinishida ko‘prok e’tiborni tortadigan o‘quv qo‘llanmasi 
yaratishga imkon beradi. Multimedia vositalaridan foydalanish tovush, animatsiya, 
multimedia, 
rang, 
grafikdan 
aktiv 
foydalanish 
imkoniyatini 
beradi.
Gipermatn bilan ishlashda talaba o‘quv protsessida yanada aktivrok pozitsiyani 
egallaydi, u o‘tilgan material bo‘yicha xulosalar qilishi mumkin va o‘zi gipermatn 
bo‘yicha uzluksizlikni tanlashi kerak. Ta’lim talabalarga yo‘naltirilgan bo‘lishi kerak. 
Multimedia vositalaridan va satxlardagi gipermatndan foydalanish quyidagilarga 
imkon beradi: 
1. O‘quv materialini tasavvur qilishni yaxshilaydi. 
2. Keng miqyosli muhokamani tashkil etish. 
3. Qulay interfeysni ta’minlash. 
Masofaviy ta’lim kurslarida muhokamani tashkil etish uchun Web-konferensiya 
va Chat-tizimidan foydalaniladi. Talabalarni o‘quv materiali bilan ta’minlash va 
ularning asosiy vazifani bajarishi yoki Internet tarmog‘iga testlarni joylashtirish va 
hech qanday pedagogik strategiyasiz talabalarning o‘qishga ishonishi etarli. 
Masofaviy ta’lim kurslarini yaratishda masofadan o‘qiyotgan talabaning izolyasiyada 
ekanligini xisobga olish kerak. Materiallar zarur tushuntirishlar bilan ta’minlangan 
bo‘lishi kerak, tinglovchiga xayrihoh ruhda yozilgan bo‘lishi va unga yoqishi kerak. 
O‘quv jarayonidagi butun qiyinchiliklar avtorlar tomonidan oldindan qurilgan 
bo‘lishi kerak.
Masofaviy ta’lim kurslarini yaratishda Internet texnologiyalar xususiyatini 
xisobga olish kerak. Web-saxifalarni katta miqdordagi rasmlar bilan yuklash kerak 
emas. Grafik elementlar bilan to‘ldirilgan, katta miqdordagi saxifalar, yuklash uchun 
ko‘p vaqt talab qiladi. Aloqa uzilib qolganda foydalanuvchi Web-sahifalarni yana 
yuklashi kerak bo‘ladi. Katta mikdordagi betlarni yuklashni bir necha betlarga 
ajratish va ularni giperizoxlarga birlashtirish tavsiya kilinadi.
JavaScript dasturlash texnologiyalari, shuningdek animatsion, mul’timedia 
dasturlari Macromedia Flash MX, Macromedia Dreamweaver MX, MS Liquid 

---

12 
Montion, UleadGifAnimator. SnagIt video ma’lumotlar bilan ishlovchi dastur. Sayt 
yaratish uchun html, css, php , MySQL imkoniyatidan foydalanish maqsadga muofiq 
bo‘ladi.