I-бўлим. Бухгалтерия ҳисоби асослари 1-мавзу. Бухгалтерия ҳисоби, унинг моҳияти ва турлари

Активлар
- субъект назорат қиладиган, келгусида улардан даромад олиш мақсадида 
аввалги фаолият натижасида олинган иқтисодий ресурслардир. 
Мажбуриятлар
–шахснинг (қарздорнинг) бошқа шахс (кредитор) фойдасига муайян 
ишни амалга ошириш, масалан, мол-мулкни топшириш, ишни бажариш, пул тўлаш ва бошқа 
мажбуриятларидир ёхуд муайян хатти-ҳаракатдан тийилиб туриш мажбуриятидир, кредитор 
эса қарздордан ўз мажбуриятларини бажаришини талаб қилишга ҳақлидир. 
Хусусий капитал
– субъектнинг мажбуриятларни чегириб ташлагандан кейинги 
активларидир. 
Заҳиралар
- келгусида муайян харажатларга сарфланиши мумкин бўлган хусусий 
сармоянинг бир қисмидир. 
Даромадлар
- ҳисобот даврида активларнинг кўпайиши ёхуд мажбуриятларнинг 
камайишидир. 
Харажатлар
- ҳисобот даврида активларнинг камайиши ёхуд мажбуриятларнинг 
кўпайишидир. 
Молиявий натижалар
- хўжалик юритувчи субъектнинг фойда ёки зарар шаклида 
ифодаланган фаолиятининг пировард иқтисодий якунидир. 
Молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисобот (2-шакл) 
Даромадлар 
Харажатлар 
фойда 
зарар 
Молиявий ҳисобот элементлари 
Активлар 
Мажбуриятлар 
хусусий капитали 
Бухгалтерия баланси (1-шакл) 
1.5-чизма. Молиявий ҳисобот элементлари 
Корхонанинг активлари
- (бошқача-мулки) - ҳар ҳил турдаги хўжалик воситалари бўлиб, 
улар ёрдамида корхона молия-хўжалик фаолиятини олиб боради. Корхона активлари икки 
хил бўлади: узоқ муддатли ва жорий (айланма) активлар. 
 
Узоқ муддатли активларга
бир йилдан ортиқ хизмат кўрсатадиган мулклар киради. Бу 
ўзининг хизмат қилиш даврида корхонага даромад ва иқтисодий фойда келтиради. 
Жорий активлар
хизмат қилиш даври бир йилдан кам бўлиб ишлаб чиқариш жараёнида 
тўлиқ истеъмол қилиниб, ўз таннархини тўлиқ ишлаб чиқарилган маҳсулот, кўрсатилган
хизмат таннархига ёки корхона харажатига ўтказади. 

---

12 
АКТИВЛАР 
Узоқ муддатли 
Жорий (қисқа муддатли) 
Асосий воситалар 
Товар моддий 
заҳиралар 
Номоддий активлар 
Келгуси давр 
харажатлари 
Молиявий 
инвестициялар 
Қисқа муддатли 
дебиторлик қарзлари 
Капитал қуйилмалар 
Пул маблағлари, қисқа 
муддатли инвестиция ва 
бошқа жорий активлар 
Узоқ муддатли 
дебиторлик қарзлари 
1.6-чизма. Активлар тузилиши 
Узоқ муддатли активларга қуйидагилар киради: 
-