I-бўлим. Бухгалтерия ҳисоби асослари 1-мавзу. Бухгалтерия ҳисоби, унинг моҳияти ва турлари

қўшилган капитал
– эмиссия даромадидан ташкил топиб, чиқарилган акциялар сотиш 
қийматининг номинал қийматидан юқори бўлган қисмини ташкил этади; 
- 
резерв (заҳира) капитали
– амалдаги қонунлар ва низом ҳужжатларига кўра соф фойда 
ажратмаларидан ташкил топади. Корхона жорий йилда кўзда тутилмаган зарар ва 
йўқотишларни қоплашга, фойданинг мавжуд бўлмаганлиги ёки етишмаслиги сабабли 
таъсисчиларга тўланадиган дивидендларга (имтиёзли акциялар бўйича) шунингдек, юридик 
ва жисмоний шахслардан текинга олинган мулклардан иборат бўлади; 
- 
тақсимланмаган фойда
- корхона фаолиятининг ижобий натижаси бўлиб, даромадлар 
харажатлардан юқорилигини акс эттиради; 
- 
резервлар (заҳира)
– корхонанинг ички ресурсларидан ташкил қилиниб, жорий йилдаги 
харажатларни бир текис тақсимлаш. Бунга ходимларнинг келгусидаги меҳнат таътилларини 
тўлаш, асосий фондларни таъмирлаш харажатлари ва бошқалар киради; 
- 
мақсадли тушумлар
- бу грантлар ва субсидиялар, яъни хўжалик юритувчи субъектга 
ҳукумат органлари, юридик ва жисмоний шахслар томонидан берилган текин, гуманитар ёки 
моддий - техник маблағлар тушунилади. 
Мажбуриятлар
– корхонанинг бошқа юридик ва жисмоний шахсларга бўлган қарзи 
ҳисобланиб, бошқача қилиб айтганда корхонанинг кредиторлик қарзлари деб тушунилади. 
Мажбуриятларга қўйидагилар киради: 
- 
қарз капиталини ташкил қилувчи банк кредитлари
, бошқа корхоналардан олинган 
қарзлар, кредиторлик қарзлари; 
- 
кечиктирилган мажбуриятлар
- бу даромад бўлиб, жорий йилда хўжалик фаолиятида 
содир бўлган фактлар билан белгиланади. Бунга ижара ҳақи, ижарага берувчининг олдиндан 
олган ижара ҳақи, олдиндан сотилган чипталардан тушган маблағлар, келгуси йилга 
тўланган обуна ҳақи ва бошқалар; 
- 
кредиторлик қарзлар
– корхонанинг бошқа юридик ва жисмоний шахсларга бўлган 
қарзлари бўлиб, улар одатда, товар-моддий қийматликлар, кўрсатилган хизматлар учун 
олдиндан олинган тўлов, ҳамда мол етказиб берувчиларга, корхонанинг ўз ходимларига, 
бюджетга, ижтимоий суғурта жамғармаларига ва бошқаларга бўлган қарздорликлар.