I bap uliwma urbanizaciyaģa sıpatlama

Maqseti: Kóplegen kishi qalalar hám qala posyolkalari basqarıw usıllar arqalı dúzilgen bolıp, olar qalasozlik talaplarına tolıq juwap bermeydi. Ámelde xalıq awıl xojalıq miyneti menen bánt, olardıń turmıs tárizi bolsa awılqa tán. Izertlew nátiyjeleri sonı kórsetedi, bunday taypa daǵı qalalar ushın olardıń málim bir tarawǵa tereń qánigeleskenligi, jumıssızlıqtıń joqarı dárejesi, islep shıǵarıw hám infratuzilma ob'yektlarining gónergenligi, transport kommunikatsiyaları hám xizmet kórsetiw tarawları jaǵdayınıń qaniqarsizligi, finanslıq aqshalar hám maman xızmetkerlerdiń jetiwmasligi sıyaqlılar xos bolıp tabıladı. Usınıń sebepinen de búgingi kúnde urbanizatsiya dárejesinge itıbar úlken bolıp, onı jáne de rawajlandırıwımız, dáwir talabına juwap bere alatuǵın dárejede jetilistiriw talap etiledi.
Wazıypası: Ulıwma jańa turaq-jay siyasatın ámelge asırıw tiykarında urbanizatsiya processlerin aktivlestiriw, bunda xalıq punktleriniń injenerlik, transport jáne social infratuzilmalar menen támiyinlengenligine itibar qaratıw ; fizikalıq hám yuridikalıq shaxslar ushın turar jay hám noturar jay jay hám imaratlar astındaǵı jer uchastkalarına iyelik qılıw huqıqın ámelge asırıwdı kepillik beriw, jer uchastkaların puqaralıq mámilesine kirgiziw ushın shárt-shárayatlar jaratıw ; migratsiya processlerin basqarıw tártipke salıw sistemasın jetilistiriw jolı menen xalıqtıń awıllıq jaylardan qalalarǵa erkin háreketleniwi ushın shárt-shárayatlar jaratıw ; aglomeratsiyalarning abzallıqlarınan paydalanıwdı názerde tutqan halda orta qalalardı, sonday-aq, rayon orayların basqarıwda aldıńǵı xalıq aralıq tájiriybeni keń engiziw; joldas -qalalar tarmaǵın keńeytiw, iri qalalardıń oraylıq bóleginde sanaat hám basqa zonalar aymaqların qısqartirgan halda isbilermenlik hám xizmet kórsetiw zonaları aymaqların keńeytiw urbanizatsiya processlerin jetilistiriwdiń tiykarǵı baǵdarları retinde jazıp qoyıldı.
Qalalardıń rawajlanıwı jámiyet rawajlanıwında bólek áhmiyetke iye boladı.
Puqaralıq jámiyetiniń ekonomikalıq jáne social rawajlanıw basqıshlarındaǵı haqqında qalalardıń keńeyiwi hám islep shıǵarıw hám de socialliq ómirge kórsetetuǵın tásiri menen baylanıslı. Sonday dep aytıw múmkin, xalıq punktleriniń forması, kórinisi hám qásiyetleri, rawajlanıw basqıshların ózinde sáwlelendiredi. Urbanizaciya processi XX ásirdiń eń zárúrli social hádiyselerinen biri bolıp bul hádiyse ekonomikalıq, tábiyiy hám ekologiyalıq aqıbetlerge iye. Adamlardıń tiykarǵı jasaw aymaqlarına aynalǵan qalalar islep shıǵarıw hám tutınıwdıń da tiykarǵı aymaqları bolıp tabıladı. Bul tárepten adamlıq jámiyetiniń jer júzindegi belgileytuǵın faktor
sapasındaǵı ózgesheligi kórinetuǵın boladı, yaǵnıy tábiyiy ortalıq, tábiyat hám insan ortasındaǵı munasebetler, qala aymaqlarında basqasha tús aladı hám aytiladi. Bir sóz menen aytqanda qalalar insan xojalıq jáne social iskerliginiń ónimi hám sol menen birge insannıń turmıs tárizin ayriqsha tárepke buratuģın faktor bolıp tabıladı. XX ásirde jedellesken urbanizaciya processi jer júzi xalqınıń úlken bólegin qalalarda jasawına alıp keldi, social ónimdiń úlken bólegi qalalarda jaratılıp atır. Sol menen birge insaniyat kelesheginiń qanday jaǵdayda bolıwı urbanizaciya nátiyjelerine baylanıslı bolıp qalıp atır. Bunday jaǵdayda process nátiyjesinde payda bolıp kiyatırǵan mashqalalardi sheshiw, aldın alıw zárúrli hám aktual másele bolıp qaladı. Onıń ushın bolsa urbanizaciyanıń aymaqlıq, geografiyalıq jáne social táreplerin túrli dárejede úyreniw, izertlew hám analiz qılıw talap etiledi. Urbanizaciya temasınıń tiykarǵı mazmunı urbanizaciya procesiniń rawajlanıwı, aymaqlıq tárepleri hám ayırmashılıqları, nátiyje hám aqıbetlerdi geografiyalıq analiz etiwden ibarat.
Sonlıqtan jumıstı orınlawda qoyılǵan maqsetler tómendegiler bolıp tabıladı:
》 Xalıq punktleriniń qáliplesiwi hám olardıń rawajlanıw qásiyetlerin úyreniw;
》 Qala xalıq punktleriniń qáliplesiwi hám rawajlanıw faktorların analiz qılıw ;
》Urbanizaciya processi jáne onıń dúnya regionlarında rawajlanıwın salıstırıp úyreniw;
Urbanizaciya qásiyetleri hám aqıbetlerin geografiyalıq analiz qılıw.
Jumıstı orınlawǵa qoyılǵan maqsetlerdi orınlawda bir qansha wazıypalar óz sheshimin tabadı. Bular :
 Xalıq punktleri hám olardıń túrli tábiyiy, ekonomikalıq jáne social shárayatta rawajlanıw máseleleri ashıp beriledi;
 Qalasazlıq punktleriniń qáliplesiwi, olardıń jámiyet rawajlanıwındaǵı ornı analiz etiledi;
 Urbanizaciya túsinigi, processtiń rawajlanıw basqıshları haqqında teoriyalıq maǵlıwmatlar beriledi;
 Urbanizaciya processine tikkeley tásir etiwshi ulıwma geografiyalıq faktorlar analiz etiledi;
 Urbanizaciya processi tariyxıy, aymaqlıq hám salıstırımalı analiz etiledi, dúnya regionlarında hám mámleketlerde bul processtiń qásiyetleri túrlishe xarakterlenedi;
 Urbanizaciya processiniń nátiyje hám aqıbetleri, jámiyet hám tábiyat ortasındagı múnasábetlerge tásiri, insaniyat keleshegin belgilewdegi áhmiyeti ashıp beriledi.
Temanıń tiykarǵı mazmunı onıń bólimlerinde izbe-izlik penen, hár tárepleme jarıtıladı, olar cifrli hám sızılma maǵlıwmatlar, karta hám pát penen toldırıladı hám anıqlama beriledi.
Jumıstı orınlawda geografiyalıq xarakteristika, súwret, salıstırıw, tariyxıy, statistikalıq analiz usıllarınan paydalanılıp, informaciya texnologiyaları quralları járdeminde usınıs etiliwi názerde tutıladı.