I. A. Karimov O‘zbekiston Respublikasining tashqi siyosatida Xitoy Xalq Respublikasi bilan bo‘lgan aloqalar alohida e'tiborga sazovordir. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I. A. Karimov tomonidan bu xususda quyidag



Download 168,3 Kb.
bet15/32
Sana23.07.2022
Hajmi168,3 Kb.
#841016
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   32
Bog'liq
xitoy va ozbek tillarida sodda gaplar (1)

Fe’l-kesim. Fe’l bilan ifodalanib, eganing harakatini, holatini anglatadigan kesim fe’l-kesim deyiladi. Kesim vazifasida qo‘llangan fe’lning semantikasiga ko‘ra harakat bildiruvchi fe’l-kesim va holat bildiruvchi fe’l kesim turlari ajratilishi mumkin.
Harakat bildiruvchi fe’l-kesim predmetning fizik harakatini anglatadi. Bu harakat har uch zamonning birida sodir bo‘ladi:
Opa-singillar yugurib hovliga kirishdi.
Sport mavsumi boshlandi...quvnoq, epchil, baquvvat yigit va qizlarimiz navbatdagi musobaqaga tayyorlanishmoqda.
Holat bildiradigan fe’l-kesim eganing har hil psixologik holatini ifodalaydi. Masalan:Nazarida butun borliq mudraydi.
Bu gal Saida hayajonlanmadi.
Fe’l-kesim fe’lning quyidagi formalari bilan ifodalanadi:

  1. Sof fe’l bilan:

Bu shox qiz minbar osha oz sarguzashtlarini soylaydi.
Saida majlisga tayyorgarlik yuzasidan bir necha talaba bilan suhbatlashdi.

  1. ravishdosh bilan:

Shayton aravada chopmay olgur, bu yerga qachon kelib yotib eding?-Huftondanoq shu yerga kelib kirib yotib edim.

  1. Sifatdosh bilan;

Ular berilgan vazifani ortig‘i bilan bajargan.
Kesim tuzilishi jihatdan sodda, tarkibli va murakkab bo‘ladi.
Sodda kesim ifodalanishiga ko‘ra sodda ot-kesim, sodda fe’l-kesim turlarga bo‘linadi. Sodda ot-kesim predmetning doimiy belgisini hozirgi zamon nuqtai nazaridan ko‘rsatish uchun hizmat qiladi. Sodda ot-kesimli gaplar ko‘proq tasviriy harakterda bo‘ladi. Eganing belgisi hozirgi zamonda mavjudligini ifodalaydi; uning kasbi, mashg‘uloti, unvoni, jinsi, miqdori, sifati kabilarni ko‘rsatadi.
Sodda ot-kesim quyidagi so‘z turkumlari bilan ifodalanadi:

  1. Ot bilan:

Paxta-qudrat, paxta-ziynat, paxta-chiroy.
She’rning onasi-til.

  1. Sifat bilan:

Hozircha yaslining binosi eski.
Holangiz orgilsin, munchayam bilimdonsiz.

  1. Son bilan:

Bolalarning hammasi ottizta.
Sizning buvangiz ham saksonda.

  1. Olmosh bilan:

Ozim har joydaman, konglim sendadir.
Navbatdagi imtihondan otib olsak, marra bizniki.

  1. Ravish bilan:

Bu yil dalada hosil mol.
Bilib qoyinglar, ish kop, vaqt oz.

  1. Harakat nomi bilan:

Hammadan og‘ir narsa-sog‘inish.
Bizning maqsadimiz yahshi oqimoq.

  1. Bor, yo‘q so‘zlari ham kesim vazifasida kelib, ega orqali ifodalangan predmetni,undagi biror belgini tasdiq yoki inkor etish yo‘li bilan ko‘rsatadi.

Masalan:Durust, durust,-dedi rahbar,-ishimizda siljish bor.
Qurilish uchun yetarli hom-ashyo yoq.
Sodda fe’l-kesim bir leksik ma’noli fe’l bilan ifodalanadi. Bu vazifada asosan sof fe’l qo‘llaniladi. Bunday kesim eganing aktiv belgisini ifodalaydi va shaxs-son, zamon, mayl, daraja, modallik kabi hilma-hil grammatik ma’nolarni anglatadi: Meni kutgil va men qaytarman.

Download 168,3 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   32




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish