I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

Keys stadi. nega benzin bunchalik og`ir soliqqa tortiladi? 

Ko`p mamlakatlarda, benzin eng og`ir soliqqa tortiladigan tovarlardan biridir. 

Gaz solig`i avtomobil bilan bog`liq uch salbiy tashqi ta’sirga qaratilgan tuzatuvchi 

soliq sifatida ko`rilishi mumkin: 



 

Tirbandlik:  siz  hech  bir  yuzma-yuz  tirbandlikda  bo`lgan  bo`lsangiz,  siz 

ehtimol yo`lda kam mashina bo`lishini istagansiz. Benzin solig`i odamlarni jamoat 

transportidan  foydalanish  va  ishga  yaqin  joyda  yashashga  undab  tirbandlikni 

kamaytiradi. 



 

Baxtsiz  hodisalar:  odamlar  katta  avtomobil  yoki  sport-kommunal  xizmat 

transport vositalarini sotib olganda, o`zlarini xavfsizroq qilishi mumkin, lekin ular 

qo`shnilarini xavf ostiga qo`yadi. Milliy Avtomobil Yo`l Xavfsizligi Boshqarmasi 

(National  Highway  Traffic  Safety  Administration)  ma’lumotiga  ko`ra,  boshqa 

mashinaga  urilgandan  ko`ra,  sport-kommunal  xizmat  avtomobiliga  urilganda, 

odatda, oddiy mashina haydovchilari vafot etishi ehtimoli besh marta ko`p bo`ladi. 

Gaz  solig`i  odamlarni  katta,  gaz-yoqilg`isidan  foydalanqan  transport  vositalari 

boshqalarga xavf solganda to`lashga majbur qilishning bilvosita yo`lidir, bu esa o`z 

navbatida  ularni  qanday  avtomobil  sotib  olishni  tanlashda  ushbu  xavfni  ham 

hisobga olishga undaydi. 



 

Ifloslanish:  benzinga  o`xshash  yoqilg`ilarni  yoqish  global  isishi  sababi  deb 

ko`pchilik  ishonadi.  Mutaxassislar  bu  tahdid  unchalik  xavfli  emasligini 

ta’kidlashsa-da,  lekin  gaz  solig`i  benzindan  foydalanishni  kamaytirib  xavfni 

shubhasiz kamaytiradi. 

Shunday  qilib,  gaz  solig`i  ko`pchilik  soliqlar  kabi  ijtimoiy  zarar  o`rniga, 

yaxshi  iqtisodiyotni  tashkil  qiladi.  Bu  kam  tirbandlik,  xavfsiz  yo`llar  va  toza 

muhitni anglatadi. 

Benzinga  soliq  qanchalik  yuqori  bo`lishi  kerak?  Ko`pchilik  Yevropa 

---

 

389 

davlatlari, Qo`shma Shtatlarga qaraganda benzinga ancha yuqori soliqlarni kiritadi. 

Ko`pchilik kuzatuvchilar Amerika Qo`shma Shtatlari ham og`irroq benzin solig`ini 

joriy  qilishni  taklif  qilgan.  Iqtisodiy  adabiyot  jurnalida  chop  etilgan,  2007-yilgi 

izlanish  avtomobil  bilan  bog`liq  turli  tashqi  ta’sir  miqdori  bo`yicha  tadqiqotlarni 

xulosa qiladi. Xulosaga ko`ra, benzinga maqbul tuzatuvchi soliq bir  gallonga 2.10 

dollar edi, Qo`shma Shtatlarda esa amaldagi soliq 40 sent bo`lgan. 

Benzin solig`idan keladigan soliq daromadi rag`batlantirishlarni buzadigan va 

ijtimoiy  yo`qotishlarga  olib  keladigan  soliqlarni  pasaytirish  uchun  foydalanish 

mumkin.  Bundan  tashqari,  yanada  tejamkor  avtomobil  ishlab  chiqarishni  talab 

qiladigan og`ir hukumat qoidalari keraksizday edi. Ammo bu fikr siyosiy jihatdan 

hech qachon mashhur bo`lmadi.