I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

Reklama haqidagi baxslar  

Jamiyat  reklamaga  tegishli  manbaalarni  bexuda  sarflaydimi.  Reklamaning 

                                                           

22

 N. Gregory Mankiw Principles of Microeconomics, 7e p. 355 

---

 

274 

ijtimoiy ahamiyatga ega qiymatini hisobga olish murakkab va iqtisodchilar orasida 

qizg`in baxs yaratadi. Keeling baxsning ikkala tomonini ko`rib chiqaylik..  

Reklama tanqidi. Reklama tanqchilar firmani va insonlar didlarini boshqarish. 

Reklamalarning  ko`pgina    qismi    psixologik    xarakterga  ega.  Faraz  qiling  misol 

uchun  televidenieda  biror  ichimlikni  reklama  qildi.  Reklamada  ko`pincha 

tomashabinga  tovar  narxini  yoki  sifatini  aytmaydi,  aksincha  u  chiroyli,  quyoshli 

kunda  ,  plyajda  qo`llarida  yengil  ichimlik  idishlari  bor  bahtli  insonlar  guruhini 

ko`rsatishi  mumkin.  Ularning.  Reklamaning  maqsadi  ongli  habarni  yetkazib 

berish:  “Agar  bizni  maxsulotimizni  ichsangiz  siz  ham  ko`plab  do`stlarga  ega 

bo`lishingiz  mum  kin”.  Reklama  tanqchilari  shuni  baxs  qiladiki  bu  daromadli 

g`oyalar mavjud bo`lmagan xoxishni yaratadi.  

Tanqidchilar  shuni  uqtiradilarki,  reklama  raqobatini  murakkablashtiradi. 

Reklama qilayotganlar iste’molchilarga o`tkazmoqchi bo`layotgan tovarni boshqa 

tovardan  ajralib  turishiga  ishontirmoqchi  bo`ladi.  Maxsulot  turliligining 

tasavvurini  oshib  borayotganidan  va  brent  ishonchliligini  yetkazib  berayotganligi 

orqali  reklama  qiluvchilar  o`xshash  tovarlar  o`rtasida  narx  xilma  –  xilligiga  ham 

to`xtalishadi.  Kam  elastik  talab  chizig`i  bilan  har  bir  firma  o`zining  chekli 

harajatida yuqori narxni qo`yadi.   

Reklama himoyasi. Reklama himoyachilari firmalar reklamalarni haridorlarga 

ma’lumot  yetkazib  berish  uchun  ishlatadi  deb  ta’kidlaydi.  Reklama  sotuv  uchun 

tovar narxi haqida xabar beradi. 

Yangi  mahsulotlarning  borligi  va  chakana  do`konlar  joylashuvi  haqida 

ma’lumot  beradi.  (Bu  ma’lumot  iste’molchilarga  tovar  tanlab  olishlariga  yordam 

beradi)  Shunga ko`ra resurslarning bozor taqsimoti samaradorlini oshiradi.   

Himoyachilar  reklama  raqobatini  taminlaydi  deb  aytadi.  Reklama  

haridorlarni bozorda mavjud bo`lgan barcha firmalar haqida to`la ma’lumot berishi 

sabali iste’molchilar osongina narhlarni farqlashi imkoniyatiga ega bo`ladi. Shunga 

ko`ra firmalarning  bozor ustidan hukmronligi kamayadi. 

Vaqt  o`tishi  bilan  siyosatchilar,  reklama  haqiqatdan  ham  raqobatni 

kuchaytiradi  degan  qarorga  kelishdi.  Qo`shimchasiga  reklama  yangi  firmalarga 

---

 

275 

kirish  uchun  osongina  yordam  beradi.  Chunki  haridorlarni  boshqa  mavjud 

firmalardan jalb qilishi ahamiyatli. Bir muhim misol reklama boshqaruvining aniq 

kasblarga  –  yuristlarga,  doktorlar  va    farmatseftlar  soxasida  reklamani  to`xtatib 

qo`ydi, go`yoki bu profissional ma’naviyatga to`g`ri kelmas ekan. So`nggi yillarda 

bunday  cheklovlar  bekor  qilindi  va  bu  guruhlar  davlat  xukumatini  prfissional 

reklamasi  deb  atalgan.  Yaqin  yillarda  sud  qarori  bu  cheklovlarning  reklamada 

yuqori effektlari deb qisqartirilgan raqobat deb aytishni qaror qilishdi.  

Ular  shuningdek  reklamani  ushbu  kasb  egalari  tomonidan  taqiqlaydigan 

ko`plab qonunlarni o`zgartirishdir.