I – kimyodan asosiy tushunchalar

“VODIY-ZIYO” O’QUV MARKAZI.

HOSHIMOV HUSANBOY

KIMYONING ASOSIY TUSHUNCHA VA QONUNLARI.


I.Kimyoning asosiy tushunchalari.


Atom – kimyoviy elementning oddiy va murakkab moddalar molekulasi tarkibiga kiruvchi eng kichik zarrachasidir.
Atom – musbat zaryadlangan yadro va uning atrofida aylanib yuruvchi manfiy zaryadlangan elektronlardan iborat elektroneytral zarracha.
Molekula – ayni moddani kimyoviy hossalarini o’zida saqlovchi eng kichik zarracha.
MISOL:kislorod – O₂,vodorod – H₂,azot – N₂
Kimyoviy element –”element” so’zi tarkibiy qism degan manoni anglatadi.Yadro zaryadlari bir xil bo’lgan atomlarning muayyan turi kimyoviy element deyiladi.Hozirgi kunda 118 ta kimyoviy element bor.
Oddiy moddalar – bir element atomlaridan tuzilgan moddalar.
MISOL:O₂,Fe,S,C,P,H₂,
Murakkab moddalar – bir nechta element atomlaridan tuzilgan moddalar.
MISOL:KCl, H₂O, KMnO₄, SO₂
Moddaga xos xususiyatlar.

Rang,zichlik,agregat xolat (gaz,qattiq,suyuq),qaynash va suyuqlanish temperaturasi,eruvchanligi,allotropik shakl ko’rinishi,xidi kabi xususiyatlar.

Kimyoviy belgi – element lotincha nomining bosh harfi yoki bosh harfidan keying harflardan birini qo’shish orqali ifodalanadi.Kimyoviy belgi kimyo tilining alifbosi hisoblanadi.(1813-yil Berselius kimyoviy belgi tushunchasini fanga kiritgan)
MISOL:lotincha Hidrogenium (Gidrogenium)-H vodorod
Hidrargirum (Gidrargirum)-Hg simob.