Hzamatjon RfiHlmqu kompyuter imvistikasi asoslar I иЛК: 519. 711 32. 973 R33

Semiotika yoki semiologiya (yunoncha «semi"tike», ya' i «belg'ldsh», «tas virlash», «ifodalash» degan ma'nolarni anglatadi) belgilar «istemasi haqidagi fan bo'lib, unda axborotni saqlovchi, uzatuvchi turli xil belgi^va belgilar tizimlarining yaratilishi, vazifalarini, belgilar sistemasiga kiruvchi hodisalarni, ularning tabiati, mohiyati, turlari, ko'rinishlari, amal qilishi kabilarm tekshiradi Semiotika tilshu- noslikda, xususan, kompyuter hngvistikasida ham muhim metodologik ahamiyat kasb etadi Chunki til ham belgi sanaladi semiotikada tabiiy tiNar ham, sun iy tillar ham, hatto yo 1 belgilari, audio va videosignallar ham tadqiq etiladi Semioti­ka fani XIX asr oxirlarida vujudga keldi, uning asoschisi ameri'calik olim Charlz Sanders Pirs (1839 - 1914) hisoblanadi. Semiotikada belgilar tizimi to'rt aspekt asosida o'rganiladi: 1) sintukiika ■ • belgilar strukturasini tekshi.adi; 2) semantika - belgnarning mazmumy tomor. li tekshirao>; 3) sigmalika - bel^i va urn iks ettiruv chi obyekt o'rtasidagi munosabatni o'rggnadi; 4) pragmatika - belgilarning uison ga bo'lgan munosabati, foydaliligi, amaliy jihatlarini tadqiq etadi.
Semantik tarmoq - borliqr.i so'zlar va ularning semantik munosabatlari yor­damida modellashtirishga yo'naltirilgan tizim hisoblanadi. Semantik tarmoq aniq belgilangan uzellar (obyektlar kesishadigan joy) va dugalar (semantik munosa- batlarning biri ikkinchisiga ta'sir ko'rsatadigan nuqia) munosabatdorligi asosida modellashtiriladi. Semantik tarmoq g'oyasi kompyuter texnologiyalaridagi lokal va global tarmoq nazariyasi ta'sirida kelib chiqqan. Uzellar muayyan obyektlar- ga, muayyan sohaga oid tushunchalarga, dugalar obyektlar o'rtasidagi semantik munosabatlarga aloqador tushunchalardir.