Hususiy kapital hisobi va auditi

Qo’shilgan kapital hisobi
Aksiyalarning birlamchi joylashtirishda nominal qiymatidan ortiqcha to’langan mablag’lar emissiya daromadini aks ettiradi. SHu bilan bir qatorda ustav kapitaliga kiritilgan mablag’lar bo’yicha kurs farqlari ham qo’shilgan kapitalning tarkibida hisobga olinadi.
Qo’shilgan kapitalning mavjudligi, holati va harakatining hisobi quyidagi buxgalteriya hisobi schetlarida yuritiladi:
8410 - "Emissiya daromadlari";
8420 - "Ustav kapitalini shakllantirishdagi kurs farqi" hisobvaraqlarida yuritiladi.
Buxgalteriya hisobi milliy standartlariga ko’ra qo’shilgan kapitalni hisobga olish uchun 8410 - “Emissiya daromadi” schyotidan foydalaniladi. Mazkur schet aksiyalarni dastlabki sotishda nominal qiymatidan yuqori bahoda olingan mablag’lar to’g’risidagi ma’lumotlarni jamlash vazifasini bajaradi. Emissiya daromadi kelib tushganda 8410 - “Emissiya daromadi” schyoti kreditlanib, xususiy aksiyalarni bekor qilish paytida ularni sotib olish qiymati va nominal qiymati o’rtasidagi salbiy farq qoplanishi uchun mablag’lar chiqarilganda ushbu schyot debetlanadi.
8420 - "Ustav kapitalini shakllantirishdagi kurs farqi" schyoti ustav kapitaliga muassislarni kiritgan valyutada baholangan aktivlar qiymati hamda valyuta shaklidagi mablag’larining markaziy bank e’lon qilgan kurslar bo’yicha farqlarini hisobga olish uchun mo’ljallangan.
Ta’sis xujjatlariga ko’ra ustav kapitaliga kiritilishi rejalashtirilgan mulk qiymati chet el valyutasida ifodalangan bo’lsa, mazkur mulk ob’ektlari yoki valyuta ulush kiritilayotgan paytda O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki e’lon qilgan kurslar bo’yicha farq qilishi mumkin. Yuzaga kelgan kurs farqlari 21-sonli buxgalteriya hisobi milliy standarti talablariga ko’ra 8420 - "Ustav kapitalini shakllantirishdagi kurs farqi" schyotida hisobga olinadi. Kiritilgan kapital qiymati bo’yicha kurs farqlari mulklar, valyuta va valyuta qiymatliklari schyotlarining debeti bo’yicha va 8420 - "Ustav kapitalini shakllantirishdagi kurs farqi" schyoti krediti bo’yicha, salbiy farqlar esa teskari tartibda aks ettiriladi.
Korxona yoki jamiyat qayta ro’yxatdan o’tkazilguncha o’zgarmasligi shart bo’lgan ustav kapitalidan farq ravishda qo’shilgan kapital quyidagi xo’jalik operatsiyalari natijasida to’ldirilishi mumkin:

• 
  aksiyalar birlamchi sotilishi natijasida emissiya daromadini yuzaga keltiruvchi holatlarda;
  
• 
  ustav kapitalini shakllantirish chog’ida xorijiy investitsiyalar kiritilishi natijasida kursdagi farqni yuzaga kelishi;