Hujayra yadrosi, tuzilishi, vazifalari

Yadroda DNK ning tuzilishi va vazifasi.

Nuklein kislotatalarning ikki xili: DNK va RNK uchraydi. Yadroning asosiy kimyoviy komponenti DNK bo‘lib, u xromosomalar tarkibiga kiradi. DNK avloddan-avlodga genetik axborotni uzatadi; oqsil sintezini kodlaydi. Hujayra yadrosidan DNKni birinchi marta 1869 yilda F. Misher ajratib olgan. Bu modda tarkibida azot va fosfor borligini aniqlagan va unga nuklein deb nom bergan. 1914 yilda Fyolgen DNKga rangli reaksiyani ko‘rsatib bergan. Oln yildan so‘ng Fyolgen o‘z reaksiyasiga asoslanib, DNKning xromosomalarda joylashganligini ko‘rsatgan. DNK dan tashqari hujayra yadrosida uch xil: informatsion, ribosomal va transport RNKlar bor.

7. 
   Yadrochalar soni, tuzilishi, vazifasi.
   

Yadrocha mustaqil tuzilma yoki organoid emas. U xromosomaning mahsuli bo'lib, interfazada faoliyat ko'rsatadi. Hujayra oqsillarining sintezi davrida yadrocha ribosomalar va rRNKni hosil qiluvchi markaz bo'lib xizmat qiladi. Yadrochalar oqsilga 80-85%, RNKga 5-10% va DNKga 1-5% boy bo'lib, bu moddalar sintezlanadigan joy hisoblanadi. Yadrochalar hujayradagi RNK sintezlanadigan markaz bo'lib, shuningdek, nukleoproteidlarni ham hosil qiladi. Yadrochalarni hosil qilishda xromosomalarning ikkilamchi belbog’lari ishtirok etadi. Amerikalik olima Mak Klintok (1902-1992) xromosomalarning bu uchastkalarini yadrocha hosil qiluvchi markaz deb atagan. Hujayradagi yadrochalarning soni yadrocha hosil qiluvchi markaz bilan bog’liq. Yadrocha tuzilishida ipsimon va to'rsimon qismlari farqlanadi. Ipsimon qismi- nukleolonema va to'rsimon diffuz qismi -amorf modda deb ataladi.

8. 
   Yadrocha strukturasining nozik tuzilishi.
   

Yadrochani sinchiklab o'rganish mobaynida uning tarkibi zich granulalar va ingichka fibrill tolalardan iboratligi aniqlandi. Fibrillyar komponenti markazda yig’ilib, granulalar ular atrofida joylashadi. Atrofdagi granulalar-nukleolonemani-markazdagi fibrillalar- amorf qismni tashkil etadi. Lekin ko'p hollarda tolasimon tuzilma amorf moddasiga qo'shilib yadrocha butunlay bir xil tuzilmaga ega bo'ladi. Yadrochaning ultrastrukturasi RNK sintezi bilan bog’liq holda o'zgarib turadi: rRNK ning yuqori darajadagi sintezi davrida yadrochada ko'p miqdorda granulalarni ko'rish mumkin, sintez to'xtaganda granulalar soni kamayib yadrochalar zich fibrillyar tanachalarga aylanadi.

9.