Hujayra va gen ingenerligi


Restriktazalarning klassifikatsiyasi



Download 23,72 Mb.
bet62/180
Sana26.02.2022
Hajmi23,72 Mb.
#469242
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   180
Bog'liq
gen kompleks - 2018

Restriktazalarning klassifikatsiyasi

  • Restriksion fermentlarning 3 ta asosiy tipi (yoki sinfi) farqlanadi:





  • 1–tipdagirestriktazalar (masalan,EcoK, EscherichiacoliK12dan) ma’lumbirnukleotidketma-ketliginianiqlaydivahuddishuketma-ketlikdanunchauzoqbo’lmaganjoydaDNKqo’shzanjirinikesadi, kesishjoyiqat’iybelgilabqo’yilmagan.





  • 2–tipdagirestriktazalar(masalan, EcoRI) ma’lumbirketma–ketliknianiqlaydivao’shaketma–ketlikichidagiDNKqo’shspiraliningma’lumbirnuqtasinikesadi. Buturdagirestriktazalarmarkaziyyoygaegabo’lib, simmetriyayoyidanbirxiluzoqlikdagipolindromketma–ketliklarnianqilaydilar.


2–turdagi restriktazalar: restriksiya saytlarini aniqlash.

  • 2–turdagi restriktazalar gen injeneriyasidagi asosiy material hisoblanadi. Bu turdagi ko’pchilik restriktazalar DNK zanjiridagi tetra- va geksonukleotid ketma–ketliklarini spesifik ravishda aniqlaydilar, ularning ba’zilari esa oktanukleotidlardir. Restriktaza tomonidan aniqlanayotgan oligonukleotidli ketma–ketlik qancha qisqa bo’lsa, u shunchalik ko’p tasodifiy ketma-ketlikka ega bo’lib, har 4 ta nukleotid ham bir xil chastotada namoyon bo’ladi (50% A – T va 50% G - C). Shunday qilib tetranukleotidli ketma–ketlik o’rtacha har 256, geksanukleotidlilar esa har 4096 keyin keladi. Shuningdek, tabiatda uchraydigan DNKda nukleotidlar joylashishi tasodifiylariga qaraganda ancha farq qiladi.




  • Ikkinchiturdagirestriktazalartaniydiganko’pchiliksaytlaruchunulartarkibidagiikkinchitartiblisimmetriyaningmavjudligixarakterlidir. Ular tomonidan aniqlanadigan ketma–ketliklarni polidromlar o’z ichiga oladi, masalan, EcoRI restriktazasida–5`-GAATTC-3`. Bu barcha nukleotidlar har bir zanjirda simmetriya o’qiga nisbatan bir xil masofada joylashgan, bir–biriga komplementardir. Agar DNKning qarama–qarshi zanjirlarining kesilish nuqtalari restriksiya saytlarida bir–biriga nisbatan aralash joylashgan bo’lsa, u holda restriksiya natijasida yuzaga kelgan DNKning uchlarida bir zanjirli uchastkalar yuzaga keladi. Bunday uchastkalar o’z–o’ziga va bir-biriga komplementar, o’zaro aloqada bo’lganliklari sababli ularni odatda “yopishqoq” uchlar deb ham ataladi. Bir zanjirli uchastkalrga ega “yopishqoq” uchlarda 5`-uch bo’lishi bilan birga 3`-uchlar ham bo’lishi mumkin. Restriksiya saytlarida 5`-yoki 3`-“yopishqoq” uchlar bo’lishining alomatlari restriksiya saytlarining yaralishiga xizmat qiluvchi DNK ketma-ketligidagi kesishish nuqtalarining joylashuvi bo’lib hisoblanadi, ular simmetriya o’qiga nisbatan o’ng va chap tomonlarda joylashadi. Ba’zi bir restriksiyalarning kesilish nuqtalari ikkala DNK zanjirida tog’ridan tog’ri birining ustida biri joylashadi. Shunday hollarda DNK kesilgandan so’ng “yopishqoq” uchlar hosil bo’lmay, balki “o’tmas” uchlar hosil bo’ladi, bu uchlarda bir zanjirli DNK uchastkalari mavjud emas.

  • Ikkinchi tipdadi restriktazalar uchun xizmat qiladigan restriksiya saytlari simmetrik emas. Masalan, Hhal restiktazasi assimetrik ketma–ketlik 5`-GACGC-3`ni taniydi, bir zanjirlilari esa uzilishlarni qarama–qarshi DNK zanjiriga kiritadi, 5 va 10 nukleotidlardan tegishli ravishda o’ng tomonga chekinadi. Hosil bo’luvchi “yopishqoq” uchlarning nukleotidlar ketma–ketligi har bir restriksiya sayti uchun yagona hisoblanadi. Buning natijasida ushbu restriktaza ta’sirida hosil bo’lgan DNK ning resrtiksion qismi fragmentlardagi “yopishqoq” uchlar nukleotidlari tomonidan belgilanib beriluvchi ma’lum bir boshlang’ich ketma–ketlikda bir–biriga bo’g’lanadi.

  • BamHI , BclI , BglIIvaXhoII restriktazalari har xil restriksiya saytlarini tanisalar ham, bir xil “yopishqoq” uchlar–GATC larni hosil qiladilar. Bunday holat SalGI , XhoIvaAvaI restriktazalari uchun ham xarakterlidir (NCGA).


1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   180




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish