Хudayberdiyeva ro’zixon abdupattayevna тa’lim xizmati muassasalarining hududiy joylashishi va rivojlanish xususiyatlari”

Uchinchi bob bo‘yicha xulosa……………………………………….……64 XULOSA.......................................................................................................66 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR.....................................................70 ILOVA..........................................................................................................74

KIRISH
Magistrlik dissertatsiyasi mavzusining asoslanishi va uning dolzarbligi. O‘zbekiston Respublikasida olib borilayotgan islohotlarning eng muhim maqsadi barkamol, bilimli, yuksak ma’naviy-ahloqiy fazilatlarga ega bo‘lgan istiqbolli avlodni shakllantirishdan iboratdir.
Mustaqilligimizning poydevorini mustahkamlashda, mamlakatimiz taraqqiyotida, O‘zbekistonning buyuk davlatga aylanishida ta’lim-tarbiya ishlarini oqilona yo‘lga qo‘yish, fuqarolarni zamonaviy ilm-fan, madaniyat, texnika va texnologiya yutuqlari bilan muntazam ravishda tanishtirib borish benihoya katta ahamiyatga ega. Chunki taraqqiyot taqdirini ma’naviy jihatdan yetuk, texnikaviy bilimlar va murakkab texnologiyani egallagan, irodasi baquvvat, iymoni butun, zamonaviy fikrlaydigan, yuksak salohiyatli odamlar hal etadi. Kelajak taqdirimizga hal qiluvchi ta’sir ko‘rsatadigan asosiy omil fan-texnika, madaniyat, ma’rifat, ta’lim-tarbiya, ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar borasidagi yangiliklar va yutuqlarni, jahon mamlakatlari tajribalarini keng qo‘lashda o‘rganish, rivojlantirish va hayotga joriy etishdan iborat hisoblanadi.
Maktablarda ta’lim sifatini oshirish, pedagog-kadrlarning bilimi va malakasini xalqaro darajaga olib chiqish.Maktabda faoliyat olib borishi uchun har bir fan bo‘yicha mahalliy yoki xalqaro sertifikatsiya talablarini belgilash.Toifaga ega bo‘lmagan maktab o‘qituvchilarining bilim va ko‘nikmalarini diagnostikadan o‘tkazish.Umumta’lim maktablarini, ayniqsa, chekka hududlardagi ta’lim maskanlarini oliy ma’lumotli pedagog kadrlar bilan to‘ldirish ishlarini davom ettirish.Maktablarda direktor va uning o‘rinbosarlarini tayinlash tizimini maktab o‘qituvchilari va ota-onalarning ishtirokini ta’minlanishini nazarda tutgan holda yanada takomillashtirish. Xalq ta’limi tizimi tuman bo‘linmalari faoliyatini to‘liq raqamlashtirish hisobiga optimallashtirish¹.
Bugungi kunda ta’lim tizimi oldida turgan ta’lim-tarbiya samaradorligini oshirish jahon ta’lim standartlari darajasida bilim berish orqali har tomonlama yetuk ijodkor ma’naviy boy, kasb-hunarli, milliy va umuminsoniy qadriyatlar ruhida tarbiyalangan, o‘z mustaqil fikriga ega barkamol shaxsni kamolga yetkazish kabi vazifalarni hal etishda ta’lim muassasalarining pedagogik jamoasi xususan har bir fan o‘qituvchisi o‘z pedagogik faoliyatini tubdan o‘zgartirishi lozim. Bugungi kunda mamlakatimizda o‘sib kelayotgan barkamol avlodni tarbiyalashda, amalga oshirilayotgan islohotlar barcha sohalarda bo‘lgani kabi, ta’lim xizmati sohalariga oid farmonlar va qarorlar asosida keng ko‘lamli o‘zgarishlarni olib borilmoqda. Maktabgacha ta’lim muassasalariga berilayotgan e’tibor, nodavlat ta’lim xizmati sohalarini kengaytirish, umumiy o‘rta ta’limda o‘n bir yillik tizimga o‘tish, kasb-hunar kollejlari, kasb hunar maktablari va akademik litseylarini takomillashtirish, oliygohlarda sirtqi va kechki bo‘limlarni, yangi yo‘nalishlarni ochilishi va takomillashtirilishi, ta’lim xizmati muassasalarini texnik-moddiy bazasini mustahkamlash, nodavlat ta’lim markazlarini ko‘paytirish, o‘quv jarayonlariga zamonaviy axborot texnologiyalari, o‘quv uslublarini joriy qilish, maxsus fanlarga ixtisoslashgan maktab internatlarini tashkil etish, IT- axborot kommunikatsiya tizimini chuqurlashtirish, jahon standartlari darajasiga ko‘tarish, ijobiy natijalarga erishishga zamin yaratadi.
“Yangi O’zbekiston – maktab ostonasidan,ta’lim-tarbiya tizimidan boshlanadi”² degan g’oya asosida keng ko’lamli islohotlarni amalga oshiramiz. Mazkur o‘zgarishlar va vazifalar ta’lim xizmati sohasini takomillashtirish, ta’lim yo‘nalishidagi tadqiqotlarni olib borish, ta’lim tizimini tubdan yangilash, tizimli innovatsion ko‘nikmalarni shakllantirish, o‘z mustaqil fikriga ega bo‘lgan, qobiliyatli yoshlarni tarbiyalaydigan ta’lim xizmati sohalariga e’tiborni kuchaytiradi. Ta’lim xizmati muassalarini tog‘ri joylashtirish har jihatdan yetuk, barkamol, layoqatli yoshlarni tarbiyalash, jamiyat taraqqiyoti, farovonligi uchun xizmat qiladi va vatan ravnaqini yuksaltiradi.
Ta’lim xizmati muassasalari tasodifan tarqalmaydi, balki tegishli shart sharoitlar va omillarni hisobga olgan holda joylashtiriladi, hududiy tashkil etiladi. Ta’lim xizmati muassasalarini joylashtirish ma’lum qonuniyat, omillar asosida amalga oshiriladi. Bu qonuniyatlar eng avvalo, ta’lim muassasalarining o‘zaro aloqadorligi, ta’lim muassasalari va tarmoqlarining hududiy majmua shaklida tashkil etilishi, rivojlanishidagi mutanosiblikdan kelib chiqadi.
Ta’lim xizmati sohalarida olib borilayotgan islohotlar, fantalab sohalariga talabning o‘sishi va rivojlanishi, ta’lim xizmati muassasalarining hududiy joylashtirishga katta ta’sir ko‘rsatadi. Mazkur vazifalar ayniqsa ta’lim sifati past bo‘lgan hududlarda ta’lim xizmati sohalarini rivojlantirish, takomillashtirish va kelajakda kutiladigan muammolarni oldini olish bo‘yicha tadqiqotlarni taqazo etadi. Shuningdek ta’lim xizmati muassasalarini hozirgi holatini statistik usullar bilan birga, ijtimoiy so‘rovnomalar orqali o‘rganish va tavsiflash, iqtisodiy-ijtimoiy, demografik sharoitlarini ta’lim xizmati muassasalarining hududiy joylashish holatiga prognozlash, shu asosda ulardan samarali foydalanish va ta’lim xizmati sohalarini rivojlantirish tadbirlarini, hududlar bo‘yicha ishlab chiqish tadqiqotning dolzarbligidir