Hozirgi zamon xalqaro huquqi nazariyasi asoslari

Daryolar  va  ko'llaming
  suvlari  k atta  farqlarga  ega  bo'lganligi 
tufayli  u lar  to 'g 'r is id a   um um iy  konvensiyalar  ishlab  chiqishnin g  im ­
koni topilm agan.  H a tto  Yevropa  Kengashi  1974-yilda tayyorlagan  m in t­
aqaviy konvensiya u ch u n  za ru r m iqdordagi ratifikatsiyalarto'planm agan. 
D aryolam i  ifloslantirishga  b arham   berish  to 'g 'risid ag i  ayrim   qo id alar 
boshqa  m asalalarga  b ag 'ishlangan  b itim lar  tarkibida  h am   m avjuddir. 
Y uqorida  zik r  etilgan  Boltiq  dengizi  to 'g 'risid ag i  konvensiya  a n a   shu 
dengizga  quyiladigan  daryolarga  ham   taalluqlidir.  M uh ofaza  m asala­
lari  q irg 'o q b o 'y i  davlatlari  bitim lari  bilan,  h o zirch a  qoniqarsiz  tarzda 
b o 'lsa-d a,  hal  etilm o q d a.  Ijobiy  natija  sifatida  R eyn  suvlarini  m u h o ­
faza  etishning  tegishli  norm alari  va  tashkiliy  shakllariga  e ’tib o r  qara- 
tish   m u m k in .  1 9 6 3 -y ild a  R e y n n i  iflo sla n ish d a n   m u h o fa z a   etish  
to 'g 'ris id a   B ern  konvensiyasi  im zolangan.  U ni  ro 'y o b g a  ch iq arish  
m aqsadida kom issiya  ta ’sis  etildi.  U shbu  kom issiya  1976-yilda  R eynni 
xim ikaliylar  bilan  ifloslanishdan  ham d a  xloridlardan  m u h o faza  etish 
to 'g 'risid ag i  k onvensiyalar  tayyorlagan.
C hu chu k  suv  iste’m olining  ortib  borishi  va  uning  zaxiralari  chek- 
langanligi  m unosabati  bilan  chuchuk  suvli  havzalarni  m uhofaza  qilish 
masalasi alohida aham iyat kasb etm oqda.  Buning natijasi o 'laro q , xalqaro 
ekologiya  huqu qin ing  yangi  qirralari  yuzaga kelm oqda.  H ayot  talablari- 
dan  kelib  chiqqan  holda  B M Tning  X alqaro  huquq  komissiyasi  xalqaro
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

suv  oqim laridan  kem a  qatnovidan  boshqa  yo'nalishlarda  foydalanish 
huquqi  to'g'risidagi  m oddalar  loyihasini  tayyorladi  va  Bosh  A ssam ble­
yaga  taq dim   etdi.  Suv  oqim lari  deganda,  nafaqat  ochiq,  balki  yaxlit  bir 
oqim ni  tashkil  etgan  va,  o d atd a,  yagona  chiqish  yo'li  sari  oqadigan  yer 
osti  suvlari  tizim i  tushuniladi.  M uayyan  qism lari  boshqa  davlatlarda 
joylashgan  suv  oqim lari  xalqaro  suv  oqim lari  hisoblanadi.  B unday  suv 
oqim larining rejimi hududiy jih a td a n  bog'liq  bo'lgan davlatlar o'rtasidagi 
bitim lar  bilan  belgilanadi.  Bu  davlatlarning  har  biri  b itim d a  ishtirok 
etish  huquqiga  egadir.
Davlatlar suv oqimlaridan  ulam ing muhofazasini tegishlicha ta ’minlay 
oladigan  darajada  foydalanishga  m ajb ur  sanaladi.  U lar  suv  oqim lari 
m uhofazasida  adolatli  asoslarda  ishtirok  etishga  va  bu  m aqsadga  eri­
shish  yo 'lid a  ham korlik  qilishga  m ajburdirlar.
3.