atm osfera tarkibiday b o im a g a n , balki yuqorida biz bayon qilgan holatda
b o ig a n . U yuqorida aytilgan nazariy fikrlarga asoslanib uglevodorodlar va
boshqa xil organik m oddalar okeanlardagi oddiy birikm alardan hosil b o ig an
bo'lishi mumkin deydi. Ana shu m oddalam ing hosil bo'lishida kerak bo'lgan
energiya quyosh radiyatsiyasidan hosil bo'lgan (quyosh radiyatsiyasidan
olingan) ultrabinafsha nurlar bu ultrabinafsha nurlardir. Yer yuzida ozon
qavati hosil bo'lganga
qadar tushib turgan, ozon qavati hosil bo'lgandan
so 'n g bu nurlar yer yuziga kam roq tusha boshlagan. D em ak, O parinning
fikricha, okeanlardagi oddiy birikm alarning turli-tum anligi, Yer yuzasi
ning qobig'i, yetarli energiyaning bo'lishi, k o 'p davrlar m obaynida okean-
larda organik m oddalarning asta-sekin to'planishiga va pirovardida hayot
ning “birlam chi vulqonlari" ning paydo bo'lishiga olib kelgan.
Biroq bu g'oyalar yangilik em as edi, chunki 1871-yil xuddi shunga
o'xshash fikrni Ch.D arvin ham aytib o'tgan edi. 1953-yilda
Stenli M iller
bir necha yillar eksperiment o'tkazib, dastlabki paydo bo'lgan Yer sharining
m odelini tuzgan edi. Energiya bilan ta ’m inlangan ana shu m odelda, u jud a
muhim biologik ahamiyatga ega bo'lgan organik moddalaming sintezini amalga
oshirgan. Ana shu usul bilan olim bir qancha am inokislotalarni adenin,
ribozani va oddiy qandlarni sintez qilgan. Shundan so'ng Ordjel Solka inis-
titutida M iller ishlariga o'xshash tajriba o'tkazilib, oddiy nuklein kislotalar
sintez qilingan. O parin nazariyasi keng jam oatchilik to m on idan
qabul qil-
ingan bo'lsa ham u murakkab organik m oddalardan oddiy organizm lam ing
paydo bo'lish m uam m osini yechib berganicha yo'q. H ayotning kelib chi-
qish holatini bioximik evolyutsiya nazariyasi aynan yuqorida aytganday tus-
huntiradi. Bu fikrni ko'pchilik biologlar qo'llab-quvvatlasalar ham , h a
yotning kelib chiqish detallari to 'g 'risid a ular orasida yagona fikr hozircha
yo'q. Oparinning aytishicha, notiriklikdan ko'proq tiriklik hosil bo'lishidagi
asosiy rolni oqsillar o'ynaydi. Oqsil m olekulalari kolloid gidrofil kom ple-
kslar hosil qilish qobiliyatiga ega bo'lib, ular o 'z atrofiga suv m olekula-
larini
biriktirib, qobiq hosil qiladi. Bu kom plekslar suv m assasidan ajralib
suv yuzasida erib, o'ziga xos em ulsiyani hosil qiladi. Bu kom plekslar bir-
birlari bilan birlashib kolloidlarni suv sharoitidan ajratadi, bu jarayon
konservatsiya deyiladi. Kolloidlarga boy bo'lgan
konservatlar tashqi m uhit
bilan m odda alm ashinish xususiyatlariga ega bo'lgan bo'lishlari m um kin
ham da ular har xil birikm alarni, jum ladan, kristalloidlarni tanlab yig'ishlari
m um kin. Konservatlam ing kolloid tarkibi ko 'p incha tashqi m uhit tarkibiga
bog'liq bo'lgan bo'lishi m um kin. Turli xil joylardagi an a shunday hosil
bo'lgan har xil tarkibdagi “bulyon" kimyoviy jih atd an bir-biridan farq
qiluvchi konservatlarni hosil qilgan va tabiiy bioximik tanlovga xom -ashyo
yaratib bergan. Keyinchalik konservatlar tarkibiga kiruvchi
m oddalar kim -
135
yoviy reaksiyaga kirishganlar. Xuddi shunday yo'l bilan konservatlar metall
ionlarini qabul qilib, ferm entlarni hosil qilganlar. Konservatlar bilan tash
qi m uhit chegarasidalipid m olekulalari joylashib, hujayra m em branalarini
hosil qilishgan. Lipid qobig'i konservatorlarda joylashgan qurilish va qayta
tiklanish xususiyatiga ega bo‘lgan m oddalar molekulalarining ham m asi bir
galikda dastlabki hujayralarni hosil qilgan bo'lishi m um kin. K onservatlar
kattalashgach, keyinchalik ular b o 'lin ib o'zlariga o'xshash
konservatorlar
hosil qilishgan. Keyingilari esa tashqi m uhit kom ponentlarini k o'proq qabul
qilishgan. Bu jarayon uzluksiz davom etgan bo'lishi m um kin. Ana shunday
birin-ketin bo'ladigan hodisalar asta-sekin o 'z -o ‘zidan paydo bo 'ladigan
dastlabki organik m oddalar bilan oziqlanadigan primitiv organizm larning
kelib chiqishiga sabab bo'lgan.
H ayotning paydo bo'lishi to'g'risidagi yuqorida bayon etilgan bioximik
nazariyani ko'pchilik q o'llasa-da, biroq yaqinda astronom Fred Xavl hay
otning yuqorida bayon etilgan ta r/d a paydo bo'lishi haqidagi fikrni ha-
qiqatga to 'g 'ri kelmaydigan tushuncha deb atadi. “Chunki. - deydi u. — bu
fikr go'yoki
chiqindi, axlat ustidan o 'tg an to 'fo n Boin—747 sam olyotini
yig'ishga olib keladi degan tush u n ch a bilan tengdir” .
Do'stlaringiz bilan baham: 
