Hozirgi o’zbek

Феъл
Иш-ҳаракат ва ҳолатни билдирадиган сўзлар феъл дейилади: ўқиди, ёзди, келди, кетди (ҳаракат феъллари) ухлади, ўйлади, ёнбошлади, ўтирибди, тик турибди (ҳолат феъллари).
Феъллар маъно жиҳатидан асосан қуйидагилар:

1. 
   Нутқий фаолият феъллари: айтмоқ, демоқ, сўзламоқ, гапирмоқ, бақирмоқ, шивирламоқ ва б.
   
2. 
   Ақлий фаолият феъллари: баҳслашмоқ, ўйламоқ, фикрламоқ.
   
3. 
   Жисмоний фаолият феъллари: бормоқ, келмоқ, ёзмоқ, қурмоқ, бузмоқ, ўчирмоқ, чизмоқ, ясамоқ, безамоқ, юрмоқ, сузмоқ ва б.
   
4. 
   Ҳолат феъллари: қувонмоқ, шодланмоқ, бўзармоқ, уялмоқ, кулмоқ, хурсанд бўлмоқ, ухламоқ, ётмоқ ва б.
   

Феъллар гап тузишда от каби синтактик асос бўлиб хизмат қилади ва гапда асосан кесим бўлиб келади.
Ҳол ва тўлдирувчи асосан феълга боғланади.
Феълнинг хосланган шаклларини мавжудлиги феълнинг синтактик қамровини кенгайтиради. Хосланган шакллар мавжудлиги учун феъл гапда эга, тўлдирувчи, аниқловчи вазифаларида келади.
Феъллар морфологик жиҳатдан ўтимли-ўтимсиз, бўлишли-бўлишсиз, нисбат, замон, майл категорияларига, сифатдош, равишдош, ҳаракат номи каби хосланган шаклларга эга.
Феъллардаги шахс-сон, замон, майл кабилар, шунингдек феълнинг тасдиқ ва инкор шакллари синтактик муносабатларни ҳосил қилади. Масалан, Мен ўқиганман, Кеча келган эдим, Шу йўлдан борса бўлади каби. Феъллар луғавий маънога эга ёки эга эмаслигига кўра икки хил: мустақил феъллар, ёрдамчи феъллар. (номустақил феъл).
Мустақил феъллар луғавий маъно билдиради, грамматик категорияларга, хосланган шаклларга эга бўлади. ўқимоқ, ёзмоқ, қилмоқ каби.
Номустақил феъллар луғавий маъно билдирмай, турли грамматик маъноларни ифодалаш учун қўлланилади.
Номустақил феъллар хусусиятига кўра уч хил:

1. 
   Сўз ясалишига асос бўлувчи ёрдамчи феъллар ёки боғламалар: бўлмоқ (озод бўлди) олди (сотиб олди), қўймоқ (имзо қўйди) каби.
   
2. 
   Феълларга қўшилиб кўмакчи феъл вазифасида келувчи, кўмакчи феъллар: чиқмоқ (ўқиб чиқмоқ) олмоқ, (ёзиб олмоқ).
   
3. 
   Феълларга қўшилиб маъно ифодаловчи тўлиқсиз феъллар: эди, экан, эмиш (борган эди) каби.