Hozirgi o’zbek

Сифат даражалари
Предмет белгисини қиёслаб, бир-биридан фарқлаш ҳодисаси сифат даражалари дейилади.
Сифатларда учта даража мавжуд.
1. Оддий даража. 2. Қиёсий даража. 3. Орттирма даража.
Оддий даража предмет белгисини тўғридан-тўғри ифодалайди: яхши, кучли, мазали, сариқ, катта каби.
Предмет белгисини қиёслаш орқали қиёсий ва орттирма даража ҳосил бўлади.
Қиёсий даража. -роқ қўшимчаси билан ҳосил бўлиб, белгини бошқа шундай белгидан ортиқ ёки кам эканлигини билдиради: кучлироқ, яхшироқ, баландроқ. -роқ қўшимчаси билан ҳосил бўлган сифатлардаги белги ортиқ белги бўлса ҳам оддий сифат ифодалайдиган белгидан кам эканлиги билиниб туради. Масалан, Бу йигит сендан билимлироқ гапида қиёланаётган белгининг ортиқлиги ифодаланган. Бироқ бу белги билимли сўзидаги белгига нисбатан камдир. Қиёсий даража морфологик учул билан ҳосил бўлади.
Предмет белгисини бошқа предметдаги шундай белгидан ортиқ эканлигини билдирадиган даража орттирма даража дейилади. Орттирма даража сифатлари қуйидагича ҳосил бўлади:

1. 
   Сифатлардан олдин энг, жуда, ғоят, ниҳоят, бениҳоят, ниҳоятда сўзларини келтириш билан: жуда яхши, ғоят мазали, ниҳоятда жозибали каби.
   
2. 
   Сифатлардан олдин ҳамма, барча, бари олмошларини чиқиш келишиги шаклида келтириш билан: ҳаммадан яхши, баридан кучли, шириндан ширин.
   

Сифатларда даража морфологик (каттароқ) лексик ғирт ёлғон, бирам ёқимли-орттирма даража, лексик-морфологик (сал қорароқ-озайтирма) усуллар билан ҳосил бўлади.
Бундан ташқари белгининг ортиқ ва камлигини, ноаниқлигини ифодаловчи сифатлар ҳам мавжуд.
Белгининг ортиқлигини ифодаловчи сифатлар кучайтирма сифатлар бўлиб, сифатнинг бош қисмини шу сифатнинг олдидан такрорлаш орқали ҳосил бўлади. Бундай ҳолатда биринчи қисмдаги сўзда айрим товушлар ўзгариши ёки бир неча товушлар қўшилиши ҳодисаси юз беради.