Hozirgi davrdagi bozor murakkab tuzilishga egadir. Bozorning ichki tuzilishi murakkab bo’lganligi sababli uni turkumlashga har XIL me’zonlar asos qilib olinadi

Xalqaro iqtisodiy munosabatlarning asosiy shakllari
Xalqaro iqtisodiy munosabatlar bir asrdan ko'proq vaqt davomida mavjud bo'lib, shu vaqt ichida ular ancha kuchli rivojlandi va takomillashtirildi. Hozirgi vaqtda xalqaro iqtisodiy aloqalar tovarlar va xizmatlarning xalqaro savdosi, xalqaro kapital harakati va xalqaro mehnat migratsiyasi sohalarida amalga oshirilmoqda. Aksariyat ekspertlar xalqaro savdoni xalqaro iqtisodiy munosabatlarning asosiy shakllaridan biri deb atashadi.
Zamonaviy tasnifga ko'ra, tashqi savdo faoliyati mahsulotning ixtisoslashuvi bo'yicha bo'linadi, ya'ni: tayyor mahsulot, mashina va uskunalar, xom ashyo, xizmatlar almashinuvi. Bu Holat xalqaro savdo ushbu munosabatlarda ishtirok etuvchi mamlakatlar o'rtasidagi umumiy tovar aylanmasi vazifasini bajaradi. Savdo balansi eksport va import o'rtasidagi nisbatdir.
Xalqaro iqtisodiy munosabatlarning bu shakli o'z rivojlanishida jarayonda ishtirok etuvchi mamlakatlar oladigan imtiyozlarga asoslanadi. Aslini olganda, xalqaro savdo nazariyasi ushbu foydaning zamirida aynan nima yotganini tushuntiradi tashqi savdo, shuningdek, tashqi savdo oqimlarining muayyan yo'nalishlariga nima sabab bo'lgan. Shunday qilib, xalqaro savdo-davlatlar o'z ixtisoslashuvini rivojlantirish jarayonida o'zlarida mavjud bo'lgan resurslarning unumdorligini oshiradigan, buning natijasida ular ishlab chiqaradigan tovarlar (xizmatlar) hajmini ko'paytirishi va ishlab chiqarish darajasini oshirishi mumkin bo'lgan vositadir. ularning aholisining farovonligi.
Xalqaro iqtisodiy munosabatlarning yana bir muhim shakli xalqaro mehnat taqsimotidir. Uning mohiyati shundan iboratki, kelishilganlarga asoslanadi uzoq muddatli siyosat, ilg‘or texnologiyalarni jadal rivojlantirish va ishlab chiqarishga joriy etish muammolarida barqaror mehnat taqsimoti va kooperatsiyani yanada rivojlantirish orqali mamlakatlarning milliy ilmiy-texnikaviy va ishlab chiqarish salohiyatidan oqilona foydalanish mumkin; yangi texnologiya, yangi materiallar. Shunday qilib, jahon hamjamiyatiga a'zo mamlakatlarning jamoaviy sa'y-harakatlari bilan texnik taraqqiyotning rivojlanishini murakkablashtiradigan bir-biriga o'xshash bo'lmagan asbob-uskunalar va texnologiyalardan, turli standartlardan foydalangan holda bir qator mamlakatlarda ham sof tijorat yo'qotishlarini, ham o'xshash sanoatlarning paydo bo'lishining oldini olish mumkin.
Mamlakatlarning iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy va tarkibiy siyosati ular tomonidan bir butun sifatida va individual parametrlar bo'yicha muvofiqlashtirilishi va iqtisodiy va texnologik vazifalarning birligini ta'minlashga yordam beradigan xo'jalik ichidagi chora-tadbirlar tizimiga asoslanishi kerak. fan, texnika va ishlab chiqarishning o'zaro ta'sirining yaxlitligi, shuningdek, fan va texnikani rivojlantirish rejalarini jahon iqtisodiyotini rivojlantirishning qolgan rejalari bilan maqsadga muvofiq muvofiqlashtirish. Bu yerda zarur mablag‘lar va ishlab chiqarish quvvatlarini o‘z vaqtida tayyorlash, ilmiy-texnikaviy va ishlab chiqarish-iqtisodiy hamkorlik bo‘yicha tegishli chora-tadbirlarni muvofiqlashtirish omili ham muhim ahamiyatga ega.
Bundan tashqari, xalqaro iqtisodiy munosabatlarning ushbu shakli nuqtai nazaridan ishlab chiqarish samaradorligini oshirish va mahsulotlarni texnik modernizatsiya qilishni jadallashtirish uchun alohida mamlakatlarda ham, xalqaro miqyosda ham amalga oshirish tizimlarini ishlab chiqish muhim ahamiyatga ega. oddiy tovarlar va eng yangi ilmiy va texnologik ishlanmalar uchun ichki narxlarni farqlash. ... Bu yerda asosiy nuqta amalda uzoq muddatli ilmiy-texnikaviy siyosatni xalqaro iqtisodiy munosabatlardagi va xalqaro mehnat taqsimotidagi muhim tarkibiy va sifat o‘zgarishlarini belgilab beruvchi iqtisodiy integratsiya tizimining asosiy tarkibiy qismiga aylantirishdan iborat.
Ko'rib chiqilgan qoidalarga asoslanib, xalqaro iqtisodiy munosabatlarning bir shakli sifatida xalqaro ishlab chiqarish kooperatsiyasini ham ko'rib chiqish mumkin. Bu yerda asosiy nuqta xalqaro ixtisoslashuvni chuqurlashtirish va, albatta, ishlab chiqarish kooperatsiyasini chuqurlashtirish yo‘lida aniq qadamlar qo‘yishdadir. Gap shundaki, ko‘plab ekspertlar bunday harakatlarni jarayonda ishtirok etayotgan mamlakatlarda zamonaviy texnik bazaga asoslangan iqtisodiy o‘sishning asosiy sharti, deb hisoblamoqda.
Rivojlanishning yangi bosqichiga chiqish ishlab chiqaruvchi kuchlar- bu ham xalqaro mehnat taqsimotini takomillashtirishning yangi bosqichidir. Shuning uchun ham keyingi yillarda munosabatlarning ishlab chiqarish kooperatsiyasi kabi shakliga katta e’tibor berilmoqda.
Xalqaro iqtisodiy munosabatlarning ko'rib chiqilayotgan shakllaridan tashqari, buni ham aytib o'tish qiziq xalqaro harakat poytaxt. Jahon hamjamiyatiga kiruvchi mamlakatlarda qimmatli qog'ozlar bilan operatsiyalar ko'pincha amalga oshiriladi, ular ssuda kapitalining xalqaro bozorida amalga oshiriladi va jahon xo'jaligi miqyosida real takror ishlab chiqarish jarayonini aks ettiradi. Biroq, xalqaro moliya bozori hali ham nisbatan mustaqil ravishda, o'zining maxsus qoidalariga muvofiq ishlaydi va shu bilan birga milliy va jahon miqyosida ishlab chiqarishga katta salbiy ta'sir ko'rsatadi.
Bunday moliya bozori ssuda kapitalining xalqaro aylanishini amalga oshiradi va shu orqali jarayonda ishtirok etuvchi mamlakatlar sanoat va tijorat kapitalining doimiy aylanishiga yordam beradi. Funktsional parametrlari bo'yicha xalqaro kredit kapital bozori tizim hisoblanadi bozor munosabatlari turli mamlakatlar o'rtasida kredit kapitalini to'plash va qayta taqsimlashga yordam berish. Institutsional nuqtai nazardan, xalqaro moliya bozori kredit-moliya institutlarining majmui bo'lib, ular orqali mamlakatlar o'rtasida unga bo'lgan talab va taklif ta'sirida ssuda kapitalining bozor harakati amalga oshiriladi.
Jahon iqtisodiy aloqalarining rivojlanishi mamlakatlar o'rtasidagi pul oqimlarining o'zaro bog'lanishiga va ssuda kapitalining jahon, xalqaro va milliy bozorlari tushunchalari o'rtasidagi farqlarning shakllanishiga olib keldi. Kredit kapitalining jahon bozori eng yirik hisoblanadi. U o'ziga xos xususiyatlarga ega bo'lgan mustaqil, izolyatsiya qilingan milliy va xalqaro moliya bozorlarining butun majmuasini o'z ichiga oladi, ya'ni ssuda kapitalining jahon bozori yagona bozor sifatida mavjud bo'lolmaydi.
Xalqaro valyuta va to'lov va hisob-kitob munosabatlarining shakllari Valyuta munosabatlari xalqaro iqtisodiy munosabatlar shaklidir. Bularga quyidagilar kiradi: - valyuta bozori ishtirokchilari o'rtasidagi valyuta operatsiyalari; - valyuta arbitraji, ulardan foydalanishga imkon beradi.
Xalqaro iqtisodiy munosabatlar shakllari Jahon iqtisodiyoti milliy iqtisodiyotlarni bir-biriga bog'laydigan global iqtisodiyotdir yagona tizim xalqaro mehnat taqsimoti.Jahon iqtisodiyotida xalqaro iqtisodiy munosabatlar shakllanmoqda
Xalqaro munosabatlar - komponent fan, shu jumladan diplomatik tarix, xalqaro huquq, jahon iqtisodiyoti, harbiy strategiya va ular uchun birining turli jihatlarini o'rganadigan boshqa ko'plab fanlar
Xalqaro munosabatlarning zamonaviy nazariyalari Yuqoridagi xilma-xillik tasniflash muammosini ancha murakkablashtirdi zamonaviy nazariyalar xalqaro munosabatlar, bu o‘z-o‘zidan ilmiy tadqiqot muammosiga aylanadi.
Xalqaro munosabatlar tushunchasi va mezonlari Bir qarashda “xalqaro munosabatlar” tushunchasiga ta’rif berishda alohida qiyinchilik tug‘dirmaydi: bu iqtisodiy, siyosiy, mafkuraviy, huquqiy, diplomatik va boshqa munosabatlar majmui va xalqaro munosabatlardir.
Xalqaro munosabatlar predmeti Hozirgi kunda xalqaro olimlar ilmiy doiralarida keng muhokama qilinayotgan masalalardan biri xalqaro munosabatlarni mustaqil fan deb hisoblash mumkinmi yoki u siyosatshunoslikning ajralmas qismi hisoblanadi