Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги

 
Инновацион тармоқ тизими орқали модулдан фойдаланишни 
таҳлил ва тавсиялари 
Ҳ. Ҳ. Ҳикматов., Б.Ж. Гиясов – СамДАҚИ, 
Равшанов Н.А – 202 АЙ ва А 
 
Айниқса мустакиллика эришганимиздан сўнг таълим тизимига давлат 
миқёсида ёндашиш, унга ҳар тамонлама эътибор орқали ўқитишнинг бир 
қанча усулларини ўрганиб, илғор хорижий давлатлар тажрибаси ютуқларини 

---

204 
ҳисобга олган ҳолда, ютуқ ва камчиликларни таҳлил этиб, ўқитишнинг 
иннавацион модул тизимини республика бўйича қўллаш жадаллаштирилди. 
Инновацион тармоқ тизими деганда ўқитишнинг янги формаси орқали 
таълим беришнинг янгича кўринишини қўллаш билан таълим сифатини 
оширишга уриниш тушунилади.
Ўқув жараёнига танланган модул тизимини талаб даражада ишлаши 
ўқитувчининг ҳар бир мавзу бўйича тайёрлаган маълумотларига боғлиқ 
чунки тизим айнан шу маълумот асосида ишлайди. Тизимга киритилаётган 
ҳар қандай маълумот ўта пухта ўйлаб қайта ишланган ҳолда тақдирда ундан 
фойдаланувчи талабалар сони бошқа гуруҳ талабалари ҳисобидан кўпайиб 
боради, модулга кириб ундаги маълумотлардан фойдаланганлиги ҳақидаги 
маълумот дастур имкониялари ҳисобидан автоматик равишда ҳисобга олиб 
боради, дарсни ташкил этиш жараёнини тўлиқ автоматлаштиради, 
талабаларда ижобий ўзгаришлар сезилган тақдирда ўқитишда янги 
технологияни натижаси ҳосил бўлгани маълум бўлиб, инновацион тармоқдан 
фойдаланиш самараси кўринса жараён тўғри танланган ҳисобланади. 
Инновацион тармоқни самарали ишлаши учун унинг асоси бўлган 
информацион таъминоти мукаммал ташкил этилган бўлиши лозим. Олий 
таълимга давлат миқёсида эътибор берилаётган глобал масалалардан яна 
бири таълимда модул тизимини тўлиғича қўллаш ва таълим сифатини янада 
такомиллаштириш ҳисобланади. Бу тизимдан фойдаланиш олий таълимда 
хизмат қилаётган профессор- ўқитувчиларга нима беради, улар мехнатини 
қандай баҳолайди, саволига қуйидагича жавоб беришимиз мумкин.
Биринчидан: Профессор-ўқитувчилар ўқитишнинг автоматлашти 
рилган 
тизимидан 
фойдаланади. 
Ўқитувчи 
машғулотни 
замонавий 
шароитида олиб боради. 
Иккинчидан: Ўқув режасидаги барча маълумотлар модул тизими 
талаблари асосида тайёрланиб фойдаланишга қулай ҳолатга кетирилиб 
қўйилади.
Учунчидан: Талабалар мавзуларни мустақил ўрганиб, топшириқларни 
мустақил бажаришлари ҳисобидан ўқитувчида бўш вақт пайдо бўлади.
Тўртинчидан: Профессор-ўқитувчиларнинг модул учун тайёрлаган 
маълумотларидан талабалар қанча фойдаланганлиги ҳисобидан профессор-
ўқитувчиларнинг рейтинг ҳисобга олиб борилади. 
Тармоқ 
тизимининг 
имкониятларини 
ўқитувчилар 
ва 
фойдаланувчиларга янада мукаммалроқ тушунтирш мақсадида қуйидаги 
ҳисоблаш услубини, яъни масалани иқтисодий-математик модели орқали 
асосий дарстурлар тизимида бўлсада кўрсатиб ўтамиз. 
Модулдан 
фойдаланишни 
профессор- 
ўқитувчиларга 
осонроқ 
тушунарли бўлиши учун битта фанга яратилган модулдан фойдаланиш 
натижаларини ҳисобга олишни кўрсатиб ўтамиз. 
Битта 
йўналиш 
учун 
битта 
фан 
модулидан 
фойдаланишдан 
йиғиладиган баллни ҳисоблашни мисол тариқасида оламиз. 
GK
i
– модулдан фойдаланувчи GK йўналиши талабалари сони, 
Q
k 
- GK модулга вақтинчалик мурожжат қилмаган талабалар сони,

---

205 
BE
t 
- модулга бошқа йўналиш талабалари тамонидан қилинган 
мурожжаатлар сони, 
Z- тўпланиши мумкин бўлган умумий балл, 
U- чорак давомида тўпланган балл. 
Ҳисоблаш 
жараёнини 
иқтисодий-математик 
модели 
қуйдаги 
кўринишда бўлади.



m
i
i
G К
Z
1
i=1,m GK йўналишидаги талабалар сони, 



1
1
m
k
k
Q
H
k=1,m1 
шу 
йўналиш 
модулга 
вақтинчалик 
мурожжат қилмаган талабалар сони,
H >= Z 
B
S
U
m
t
t




2
0
t=1,m3 модулга мурожаат қилган бошқа йўналиш 
талабалари сони. 
U > Z 
U 

max 
Олий таълимда хизмат қилаётган педагог ходимларнинг рейтинг 
кўрсатгичларни аниқлашда кўпгина муаммолар пайдо бўлиши, педагоглар 
орасида тушунмовчилик, норозиликларга олиб келиши кузатилаётганлиги 
ҳаммамизга маълум, агарда рейтинг баҳолаш жараёнларида юқоридаги 
асосли натижалардан фойдаланилса баҳолаш шаффоф ва ҳақиқий бўлиши 
кузатилади 
деб 
фараз 
қиламиз. 
Кутилаётган 
натижаларни 
янада 
такоммиллаштиш модулнинг натижаларидан амалда кўпроқ фойдаланиш 
учун эса тузилган иқтисодий-математик моделдан сонли натижа олиш
мақсадга мувофиқ бўлади.
Адабиётлар 
1. 
Бернская 
Е.В., 
Бережной 
В.И. 
Математические 
методы 
моделирования экономических систем, М:Финанси и статистика.- М., 2011. 
2. www.innoveducation.ru