Ўзбекистон республикаси Олий ва ўрта махсус таълим

 
Ўқувчиларнинг берилган савол ва топшириқларга ўз сўзлари билан жавоб бериши. 
Машқнинг бу тури ўқувчиларда ўқилганлар юзасидан муҳокама юритиш кўникмасини ўстиришга, 
асарда қатнашувчи қаҳрамонларни баҳолашга, муаллиф тасвирлаган ҳаётий лавҳалар билан асар 
ғояси ўртасидаги боғланишни аниқлашга имкон беради. Ишнинг бу турида бериладиган саволлар 
маълум мақсадга йўналтирилган ва муайян изчилликда бўлиши ,ўқувчиларнинг мустақил 
фикрлашга ундаши лозим. Бошланғич синф ўқиш дарсларида саволва топшириқлар қайси 
мақсадга йўналтирилганига кўра қуйидагича тасниф қилинади: 
1.Асар мазмунини ўзлаштириш ва қайта ҳикоялашга доир савол- топшириқлар. 
2. Асар тилини ўрганиш ва ўзлаштиришга доир савол-топшириқлар.
Сабаб-натижа тарзидаги саволлардан ҳам фойдаланилади. Агар ўқитувчи асар ғоясини 
тушунишда ўқувчиларга ёрдам беришни кўзда тутса, савол сабаб-натижа тарзида бўлади. Анвар 
Обиджоннинг ”Одобли бўлиш осонми?” эртаги (4- синф) ғояси ўқувчиларни саломлашиш одоби 
билан таништириш, уларда муомала маданиятини тарбиялашдир. Эртакдаги асосий фикрни 
аниқлаш учун ўқитувчи ”Анвар Обиджон айтмоқчи бўлган салом бериш мавридларини ўз 
сўзингиз билан айтиб беринг.” ,”Нима учун эчки сичқонга насиҳат қилди?”, ”Тошбақанинг 
сичқонча ҳақидаги фикрини гапириб Беринг” каби савол-топшириқлардан фойдаланилади. 
Савол-топшириқлар устида жамоа, жуфт ва якка тартибда ишланади. 
Бошланғич синфларда савол-топшириқларга жавоб бериш иш турига катта ўрин берилган. 
Ўқитувчининг вазифаси ана шу савол-топшириқлар устида ишлаш усулларини олдиндан белгилаб 
олишдир. Ижодий характердаги саволлар ўқувчиларни мустақил фикрлашга ундайди. 4-синф 

---

«Ўқиш» китобидан ўрин олган «Қодир билан Собир» матни юзасидан ўқувчиларни ўз фикрини 
айтишга ундовчи «Собир ўқишдан кечикиш сабабини очиқ айтиб тўғри қилдими?», «Унинг 
ўрнида сиз бўлганингизда нима қилардингиз?» каби саволлар ўқувчиларнинг фикрлаш 
қобилиятларини, оғзаки нутқини ўстиради ва матнни яхши ўзлаштиришларига ёрдам беради.