Ўзбекистон республикаси Олий ва ўрта махсус таълим

 
Асар билан таништириш 
Тайёргарлик давридан сўнг 1-босқич амалга оширилади. Бу босқичнинг асосий вазифаси 
асар мазмунини билан таништиришдир. Бадиий асарни яхлит идрок этиш муҳим бўлгани учун 
мактаб тажрибасида асар устида ишлаш шу асар ёки унинг бир дарсда ўрганишга мўлжалланган 
қисми яхлит ўқиш усулида таништирилади. 
Ҳикоя, масал, шеърнинг мазмунини тўғри идрок этиш, шунингдек, матннинг эмостионал 
таъсирини ошириш учун ифодали ўқиш катта аҳамиятга эга. 
Асар матни билан таништиришнинг бир неча усуллари мавжуд. Улар қуйидагилар: 
1. Матн ўқитувчи томонидан ифодали ўқиб берилади (баъзан асар матни магнитафон 
орқали ҳам эшиттирилиши мумкин). ўқувчилар матн мазмуни билан таништирилгач, ўқитувчи 
уларга бошлағич таассуротларини айтишни талаб қиладиган саволлар беради. Масалан, 
«Ҳикоянинг қайси ўрни сизга ёқди?», «Қаҳрамонлардан қайси бири сизга айниқса ёқди?», 
«Ҳикоя ўқилганда сиз қайси ўринда жуда хурсанд бўлдингиз?» каби ва ҳ. Кириш суҳбати, 
биринчидан, асарнинг ўқувчиларга қандай таъсир қилганини билиш, иккинчидан, болаларни асар 
матнини таҳлил қилишга қизиқтириш, дарсда ўқувчилар фаоллигини ошириш мақсадини кўзда 
тутади. 
2.Яхши ўқийдиган ўқувчига ўқитиш. Ўқувчининг олдиндан ўқитувчи ўқиш йўллари билан 
таништиради ва унинг ўқишини ўзи кузатади, хато ва камчиликларини бартараф этади. Шундан
сўг тайёрланган ўқувчи синф жамоасига ўқиб беради. 
3. Оғзаки қайта ҳикоялаб – сўзлаб бериш. Бу ўқитувчидан алоҳида тайёргарликнинг талаб 
этади. Чунки асар матнига яқинлаштириб, бадиий воситаларини тўлиқ сақлаган ҳолда ҳикоялаш 
зарур, акс ҳолда ўқувчиларнинг бадиий асарни ўқишга бўлган қизиқиши сусаяди. 
4. Ёддан ифодали айтиб бериш. Шеърий асарлар ёддан айтиб бериш орқали таништирилса, 
ўқувчи ўқитувчининг маҳоратини юқори баҳолайди. Ўзида ҳам ёд олишга қизиқиш пайдо бўлади. 
5. Асарнинг муҳим диалогли ўринларини ёки бутун асарни саҳналаштириш орқали 
таништириш. 
6. Асарнинг бир қисмини ( муаммоли ўрнига) ўқитувчи ўқиб беради. Қолган қисмини 
ўқувчилар ичда мустақил ўқийдилар. 
8. Асар мусиқа садолари остида ўқиб берилиши ҳам мумкин. Бу асарнинг таъсирини 
кучайтиради , ўқувчиларнинг эстетик дидини тарбиялайди, уларни толиқишдан сақлайди.