‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi



Download 11,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/290
Sana03.07.2022
Hajmi11,8 Mb.
#734990
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   290
Bog'liq
Chizmachilik 2016-yil

1.14-shakl.
О ‘zbekiston xalqlari tarixi
muzeyida saqlanayotgan
Muhammad zamon yasagan
asturlob (XVII asr).
Buyuk o ‘zbek astronomi, matematigi va 
geografi 0 ‘rta asr Yevropa ilmiy adabiyotida 
A l’fraganus deb atalgan Abul Abbos Ahmad 
Farg‘oniy (IXasr) B og‘doddagi 
«Bayt-ul-hik-
mat
» qoshidagi rasadxonaning olib borilgan 
kuzatuv ishlarida qataashgan. Uning asarlarida 
juda k o ‘p chizmalar b o ‘lib, ulardan biri astur­
lob va markaziy proyeksiyalash uskunasi 
ko ‘pchilikka m a’lum (1.14- va 1.15-shakllar).
Buyuk qomuschi olim xalq orasida ikkinchi 
Aristotel deb atalgan Abu Nasr al-Farobiy 
(873-950) fanning deyarli hamma sohasi b o ‘- 
yicha 180 dan ortiq risola yozgan va tadqiqotlar 
qilgan. U lam ing ichida grafikaga bevosita alo- 
qador b o ‘lgan geometriya, stereometriya, as- 
tronomiya, optika, mexanika, arxitektura va 
boshqa sohalar b o ‘yicha asarlari bor. Uning fikricha geometrik chizma 
(ilm-al-Handasa) hamma fanlar bilan uzviy bog‘liq.
Farobiyning 
«Fanlarning kelib chiqishi va tasnifi»
nomli asari ik­
kinchi qismining grafikaga bevosita bog‘liq b o ‘lgan qismida geometriya 
haqida, uchinchi qismida esa kuzatish haqidagi fan (optika) haqida 
m a’lumot berilgan. Hozirda u chiziqli perspektiva deb o ‘rganiladi.
Farobiy arxitektura loyihasining asosini muhim geometrik yasash 
usullari tashkil etishini aniqlab, o ‘zining 
« M a ’naviy mohir usullari va
geometrik shakllarning tabiiy nozik sirlari
» kitobini yozdi. Unda turli 
geometrik shakllar - doira, uchburchak, to ‘rtburchak, kvadrat, kub, ko­
nus, silindr, prizma, sferalami hamda parabola va boshqalam i chizish us­
ullari ustida to ‘xtaladi. Farobiyning «
Kitob al-Xiyal ar-ruxoniyma va as-
ror attabiiyya fid a koik al-ashkal al-Xansiyya»
nomli 10 kitobdan iborat 
asarida geometrik yasashning 130 ta masalalari turli variantlarda keltiril- 
gan va ulam i yechishning eng oson yo‘llari chizmalar orqali ko‘rsatilgan.
Olim moddiylikning xarakterli xususiyati va belgisi deb uchta o ‘l- 
chovni - b o ‘yi, eni va chuqurligini hisoblaydi.
M e’morchilikdan yaxshi xabardor b o ‘lganligi sababli uning 
«Ilm-al-
Xiyal»
kitobi amaliy san'at, shu jumladan, arxitekturani ham o ‘z ichiga 
oluvchi juda keng m a’noga ega asardir. Shunga ko‘ra, al-Farobiy 
«Ко ‘p



Download 11,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   290




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish