‘z b e k is t n r espu blik asi o L iy va ‘rta m axsus ta’ L i m vazirlig I

yurtlarida  o ‘qitish  qadimgi va g ‘arbiy Yevropa tillarini o ‘rganishga  emas,
 
balki tabiiy-ilmiy fanlar (matematika,  fizika,  ximiya va boshqalar)  hamda
 
am aliy  xususiyatli  fanlarni  o ‘zlashtirishga  asoslangan.
F o r m a l   va  m o d d i y   t a ’lim   n a z a r i y a l a r i n i   K . D . U s h i n s k i y   va
 
A . A v lo n iy la r  ju d a   asosli  tanqid  qilad ilar.  K . D . U s h i n s k i y   b ilim la r n i
 
o ‘zlashtirishdan  u zo q   boMgan  form al  d eb   a ta lu v ch i  rivojlanish  o ‘ylab
 
to p ilg a n   y o l g ‘o n   deb  aytadi.  H ar bir  fan  bir or-bir  b o s h q a   narsa  bilan
 
e m a s ,  balki  o ‘z in in g   m a z m u n i  b ila n   r iv o jla n tir ish in i  t a ’k id la y d i.
 
S h u n d a y   e k a n ,  m aktab  faq a tg in a   riv o jla n tirib g in a   q o l m a y ,   balki
 
u larning  keyingi  faoliyatlarida  fo y d a li  boMadigan  b ilim la r n i  h am
 
berishi  kerak.  0 ‘zbek  p edagogi  A b d u lla   A v l o n i y   h a m   ( 1 8 7 8 — 1 9 3 4 -
 
yillar)  a n a   s h u n d a y   fikrni  b ildirgan.  U   o ‘z in in g   «T u rk iy  g u lis t o n
 
y o x u d   ax lo q »   n o m li  asarida  «...  b ilim   b i z n i n g   a q l i m i z n i   va  b iz n in g
 
x o tir a m iz n i  q ilich   kabi  oMkir  q iladi.  B ilim ,  fanni  eg a lla sh   taraq q iyot
yoMida  b iz n in g   ilgari  qadam  ta s h la s h im iz   sh artid ir__ B ilim s iz   o d a m
bu  m e v a s iz   daraxtga  o'x sh a y d i»   d e b   y o z a d i.  Sh u   b ila n   bir  va q td a
 
A.  A v l o n i y   fanni  o'zla sh tirish g a   f a q a tg in a   x a y o liy   a m a l i y o t i   u c h u n
 
utilitar  (fo y d a li)  yaroqliligi  n u q tayi  n a z a r id a n   y o n d a s h i s h   m u m k i n
 
e m a s   d e b   h i s o b l a y d i .  U  h a y o t  b i l a n   t o ‘g ‘ rid an   t o ‘g ‘ ri  bogM iq
 
b o M m a g a n   b i l i m l a r   h am   b o r  va  u la r   a m a l i y   b i l i m l a r d a n   k a m
 
boMmagan  a h a m iy a tg a   ega  d eb   h is o b la y d i.  M is o l  u c h u n   q a d i m g i
 
tarixdan  am a liy   faoliyatda  fo y d a la n ib   boM m aydi,  lek in   uni  o ‘rganish
 
kerak  va  foydalidir:  uni  (tarixni)  b ilish   o ‘q u v c h ila r n in g   b ilim la r in i