Yo. Abdullayev, T. Qoraliyev, sh. Toshmurodov, S. Abdullayeva

 

 

Ikkinchi yondashuvda esa aktiv va passivlarning real hayotga mos 

kelmasligi asos qilib olingan. Chunki eng katta bank ham moliya-kredit 

siyosatidagi o‘zgarishlar, iqtisodiy inqirozlar va boshqa o‘zgarishlardan 

kafolatlanmagan. Bunday o‘zgarishlar ayniqsa, bozor iqtisodiyotiga 

o‘tish yo‘lidan borayotgan davlatlarga xos bo‘lib, u bank likvidligini 

ta’minlash zaruriyatini, ya’ni tijorat banklari aktivlari va passivlarini 

samarali boshqarishni talab qiladi. 

Aktivlarni boshqarish nazariyasi quyidagi uslubiy qoidaga 

asoslanadi: 

Birinchidan,  tijorat bank mablag‘larini qisqa muddatli ssudalarga 

berganda uning likvidligi saqlanadi. Bu qoida ba’zi g‘arb davlatlari 

qonunlarida o‘z aksini topsa-da, amaliyotda esa u «ikkinchi darajali 

zaxiralar» nomini olgan. 

 

Bank likvidligini boshqarish 

Aktivlarni boshqarish 

Passivlarni boshqarish 

 

Bankning 

oltin qoidasi

 

 

Bankning 

majburiyatlari 

miqdori va 

muddati

 

Bankning 

talablari 

miqdori va 

muddati 

= 

---

 

131

Ikkinchidan, agar kreditni to‘lash grafigi uchun mijozning kelgusi 

davrda oladigan daromadlarning tushish grafigi asos qilib olinsa, u 

holda bank likvidligini rejalashtirish mumkin. 

Demak, bank likvidligiga kredit va investitsiyalarning to‘lash 

muddatini o‘zgartirish orqali ta’sir etish mumkin. Amaliyotda bu qoida 

investitsiya portfelini pog‘onali boshqarishda o‘z aksini topadi.